دانشگاهها باید به موتور محرک اقتصاد تبدیل شوند
اقتصاد ایران برای گذر از وابستگی به نفت و رسیدن به توسعه پایدار، به موتور محرک جدیدی نیاز دارد. این موتور محرک نمیتواند جز دانشگاهها باشد؛ نهادهایی که با تبدیل ایده به ثروت و دانش به ارزش، میتوانند نقش بیبدیلی در پیشران کردن اقتصاد ایفا کنند.
اقتصاد ایران در آستانه یک تحول تاریخی قرار دارد. رهایی از وابستگی به درآمدهای نفتی و حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان به عنوان موتور محرک اقتصاد، نیازمند سوختی جدید به نام نیروی انسانی ماهر، خلاق و کارآفرین است. پرسش کلیدی این است که تامین آن بر عهده کدام نهاد است.
پاسخ این پرسش را باید در تحول اساسی دانشگاه ها جستجو کرد. دانشگاه های ایران امروز در یک دوراهی سرنوشت ساز قرار گرفته اند. آنها یا به مراکز توزیع مدرک تبدیل می شوند یا با جسارت تمام، نقش رهبری توسعه اقتصادی را بر عهده می گیرند.
برای محقق شدن این تحول، دانشگاهها باید از حاشیه به متن اقتصاد ملی بیایند و با اجرای راهبردهای عملیاتی، خود را به زیستبوم نوآوری و کارآفرینی وصل کنند. زیرا شکاف عمیق بین مهارتهای فارغالتحصیلان و نیازهای بازار کار، نرخ بالای بیکاری در بین دانشآموختگان، و فاصله گرفتن دانشگاه از مسائل واقعی صنعت و جامعه، همگی نشان میدهند که مدل کنونی دانشگاه دیگر پاسخگوی نیازهای اقتصاد ایران نیست.
نقشه راه تحول از آموزش نظری تا ارزش آفرینی عملی
برای گذار از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب، به نظر می رسد دانشگاه ها باید چهار تحول کلیدی را در اولویت قرار دهند.
بازطراحی بنیادین ماموریت و سرفصل های درسی: زمان آن فرا رسیده که سرفصل های خشک و قدیمی جای خود را به بسته های آموزشی پویا بدهند. این بسته ها باید ترکیبی هوشمندانه از دانش نظری و مهارت های عملی باشند و با مشارکت مستقیم فعالان صنعت طراحی شوند.
تاسیس دفاتر ارتباط با صنعت با اختیارات گسترده: این دفاتر نباید صرفا ویترینی برای نمایش همکاری ها باشند، بلکه باید به قلب تپنده دانشگاه تبدیل شوند. ماموریت اصلی آنها ایجاد پل های مستحکم بین استعدادهای دانشگاهی و نیازهای واقعی بازار کار است.
راه اندازی اکوسیستم کامل کارآفرینی: دانشگاه باید از حالت یک نهاد آموزشی صرف خارج شود و به یک زیست بوم کارآفرینی تبدیل شود. ایجاد شتابدهنده های تخصصی، مراکز رشد و صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر درون دانشگاهی از ضروریات این تحول است.
طراحی دوره های میان رشته ای: چالش های پیچیده اقتصاد امروز با دانش تک بعدی حل نمی شوند. ایجاد دوره هایی که مهندسی را با مدیریت، هنر را با فناوری و پزشکی را با اقتصاد تلفیق می کنند، می تواند نسل جدیدی از رهبران تحول آفرین را پرورش خواهد داد.
پارک های علم و فناوری به عنوان پیشگامان تحول
پارک های علم و فناوری نمونه موفق از این تحول هستند. این پارک ها ثابت کرده اند که وقتی فاصله بین ایده و اجرا از بین برود، می توان شاهد تولد شرکت های دانش بنیانی بود که هم اشتغال ایجاد می کنند و هم ارزش اقتصادی خلق می نمایند.
زمان تصمیم گیری تاریخی فرا رسیده است
تبدیل دانشگاهها به موتور محرک اقتصاد، یک انتخاب لوکس نیست بلکه یک ضرورت حیاتی برای اقتصاد ایران است. این تحول نیازمند اراده ملی، برنامهریزی راهبردی و مشارکت تمامی نهادهای مرتبط است. آینده اقتصادی ایران در گرو توانایی دانشگاهها برای خلق ارزش اقتصادی و پرورش نیروی انسانی کارآفرین است.دولت نیز باید با بازنگری در قوانین و ایجاد مشوقهایی مانند معافیت های مالیاتی، صنایع را به مشارکت با دانشگاهها ترغیب کند.
