در حال حاضر، ریسک‌های متعددی از جمله نوسانات قیمت دلار، افزایش قیمت طلای جهانی، تصمیم‌های خصمانه ترامپ علیه اقتصاد برخی کشورها و ابهامات سیاسی ناشی از استیضاح وزیر اقتصاد، بر بازار سهام سایه انداخته است و باعث خروج و کوچ نقدینگی‌ها از بورس به سمت دارایی‌های امن مانند طلا و دلار شده است.
بازار سرمایه در تنگنای ریسک‌های چندگانه
نماگر اصلی بازار سرمایه در هفته‌های اخیر نوسان‌های زیادی را تجربه کرده است و باوجود رشد مقطعی، به دلیل افزایش ریسک‌های سیستماتیک نتوانسته از محدوده ۲.۷ تا ۲.۹ میلیون واحدی فراتر رود. ارزش دلاری بازار نیز به پایین‌ترین سطح در ۵ سال اخیر رسیده است و بازدهی بورس نسبت به بازارهای موازی نظیر بازار طلا و ارز بسیار کم است. در حال حاضر تحولات جدید در دولت ایالات متحده، وجود ابهام در ادامه مذاکرات ایران با کشورهای اروپایی و تشدید تنش‌های منطقه‌ای، ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را افزایش داده است. ضمن اینکه بالارفتن ریسک‌های ژئوپلیتیک، درآمد نفتی ایران رامی تواند تحت‌تأثیر قرار دهد و به دنبال آن، جذابیت دارایی‌های امن را تقویت کند.
کوچ نقدینگی‌ها به سمت دارایی‌های امن
پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی و افزایش مهار گسیخته قیمت طلای جهانی و دلار در بازار ایران ضررهای زیادی به بورس تهران وارد کرده است. این عوامل نه‌تنها سبب خروج نقدینگی از بازار سهام می‌شود، بلکه می‌تواند باعث بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به حمایت دولت از بازار سرمایه و به دنبال آن تشدید خروج نقدینگی‌ها از بورس شود. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند به‌جای پذیرش ریسک بالای بورس، در بازار طلا و ارز سرمایه‌گذاری کنند؛ زیرا در شرایط بحران‌های جهانی این دارایی‌ها به‌عنوان پناهگاه امن شناخته می‌شود و در چنین شرایطی، حتی بازدهی آرام قیمت طلا در مقایسه با ریسک‌های بازار سهام، گزینه بهتری برای سرمایه‌گذاری است.
ضرورت ثبات در سیاست‌های اقتصادی
ثبات در سیاست‌های اقتصادی یکی از پیش‌شرط‌های رونق بازار سهام است. اما در حال حاضر یکی از ریسک‌هایی که سرمایه‌گذاران برای ورود به بورس با آن مواجه هستند، عدم شفافیت در سیاست‌های اقتصادی و تغییر مکرر قوانین، بخشنامه‌ای و دستورالعمل‌هایی است که وضعیت سودآوری شرکت‌ها را به‌صورت مداوم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین در شرایط فعلی، یکی از پیش‌شرط‌های رونق بازار سهام و بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به بورس، ثبات در سیاست‌های اقتصادی و بخش‌نامه‌ها و قوانینی است که حاشیه سود شرکت‌ها را می‌تواند هدف قرار دهد. زیرا سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار باتوجه‌به متغیرهای موجود و بررسی اثر آنها بر سودآوری شرکت‌ها نسبت به سرمایه‌گذاری در بورس اقدام می‌کند؛ بنابراین در چنین شرایطی طبیعی است تغییر مداوم در قوانین و شفاف نبودن مقررات و سیاست‌های مالی و پولی و ارزی می‌تواند باعث بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه و خروج نقدینگی‌ها به سمت سایر بازارهای سرمایه‌گذاری شود.
پیش‌بینی روند بازار در اسفندماه
هرچند نزدیک‌شدن به پایان سال و احتمال افزایش عرضه سهام توسط برخی نهادهای مالی برای تأمین نقدینگی در کنار وجود نااطمینانی‌ها و ریسک‌های سیستماتیک، می‌تواند مانعی برای رشد شاخص و ادامه وضعیت رکودی بازار باشد، اما در مقابل، ارزش دلاری پایین سهام و نسبت P/E جذاب بازار نشان‌دهنده ارزندگی سهام برخی شرکت‌هاست، لذا شرایط فعلی بازار سهام تهران با ریسک‌های سیاسی و اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند، دو سناریو برای بازار سرمایه می‌توان متصور شد. در سناریوی خوش‌بینانه، عواملی همچون انتشار گزارش‌های مثبت شرکت‌های صادرات محور در پایان سال، ثبات نرخ ارز توافقی، و کاهش ریسک‌های سیستماتیک می‌تواند شاخص را باقدرت وارد کانال ۳ میلیون واحدی کند. اما سناریوی دیگر، ریسک‌های بازار کاهش پیدا نمی‌کند و روند فعلی، فعلی ادامه پیدا می‌کند که در این شرایط ممکن است شاخص کل بازار حتی تا محدوده ۲.۵ میلیون واحد نیز کاهش یابد. در مجموع به نظر می‌رسد تغییر شرایط بازار نیازمند همگرایی عوامل مثبت داخلی و خارجی و کاهش ریسک‌های سیستماتیک است و تا زمانی که ریسک‌های اقتصادی و سیاسی کاهش پیدا نکند، نمی‌توان انتظار جهش پایدار از بورس داشت.
توصیه‌های به سرمایه‌گذاران
هرچند ارزندگی برخی سهام و نسبت‌های مالی جذاب، امیدوارهایی را در بین سرمایه‌گذاران در بورس ایجاد کرده، اما به دلیل وجود ابهام‌ها، خروج بازار سهام از رکود نیازمند کاهش ریسک‌های سیستماتیک و اتخاذ سیاست‌های حمایتی است. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران بهتر است با تحلیل دقیق و مدیریت سبد سرمایه‌گذاری، از تلاطم بازار به نفع خود استفاده کنند.
