به گزارش خبرگزاری سرمایه ایرانی، صنعت پتروشیمی ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور، نقش کلیدی در ارزآوری و توسعه اقتصادی ایفا می‌کند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی منابع معتبر داخلی، این صنعت با تولید بیش از ۸۰ میلیون تن محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۳، توانسته است بیش از ۱۵ میلیارد دلار ارزآوری برای کشور به ارمغان آورد، این رقم نشان‌دهنده رشد ۳۲ درصدی صادرات نسبت به سال گذشته است و سهم صنعت پتروشیمی از صادرات غیرنفتی ایران را به حدود ۴۰ درصد رسانده است.
صنعت پتروشیمی ایران با تکیه بر منابع عظیم نفت و گاز کشور، محصولاتی همچون متانول، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و کودهای شیمیایی را به بیش از ۶۰ کشور جهان صادر می‌کند و چین، هند و ترکیه از جمله مقاصد اصلی صادرات این محصولات هستند، این صنعت نه تنها در کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی نقش بسزایی دارد، بلکه با ایجاد بیش از ۳۰۰ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم به توسعه اقتصادی مناطق جنوبی کشور همچون خوزستان و بوشهر کمک شایانی کرده است.
با این حال صنعت پتروشیمی ایران با چالش‌هایی همچون تحریم‌های بین‌المللی، محدودیت‌های انرژی و وابستگی به بازارهای خاص همچون چین روبه‌رو است، این چالش‌ها هزینه‌های تولید و صادرات را افزایش داده و توان رقابت ایران در بازارهای جهانی را تحت تأثیر قرار داده‌اند، با این وجود، فرصت‌هایی همچون توسعه فناوری‌های نوین، تنوع‌بخشی به محصولات و گسترش بازارهای صادراتی وجود دارد که می‌تواند آینده این صنعت را متحول کند.
بر اساس برنامه‌های توسعه، پیش‌بینی می‌شود، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران تا سال ۱۴۰۵ به ۱۳۰ میلیون تن برسد، این افزایش ظرفیت با تمرکز بر تولید محصولات جدید و تکمیل زنجیره ارزش صورت می‌گیرد و می‌تواند سهم ایران را در بازارهای جهانی افزایش دهد، همکاری با شرکت‌های بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز از جمله راهکارهای کلیدی برای توسعه پایدار این صنعت محسوب می‌شود.
فناوری و سرمایه‌گذاری کلید موفقیت پتروشیمی ایران
سعید میرترابی، کارشناس انرژی با اشاره به میزان ارزآوری صنعت پتروشیمی به خبرنگار سرمایه ایرانی می‌گوید: آمار عملکرد سالانه، در حال انتشار است، اما برآورد دقیق، رقمی بین ۱۳ تا ۱۴ میلیارد دلار است و این رقم در مقایسه با چشم‌اندازهای پیش‌بینی‌شده بیش از ۲۵ میلیارد دلار، قابل توجه نیست و نشان‌دهنده کاهش عملکرد است، از طرفی ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی ایران بسیار بالاست و این بخش یکی از مزیت‌های کلیدی اقتصاد ایران محسوب می‌شود.
وی می‌افزاید: اگر مدیریت کارآمدتری داشته باشیم و بر تولید محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر تمرکز کنیم، چرا که زنجیره ارزش افزوده در این صنعت بسیار حائز اهمیت است و می‌توانیم سطح خود را ارتقا داده و به تولید محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر دست پیدا کنیم، این مهم مستلزم تغییر خطوط تولید، به‌روزرسانی فناوری و مدیریتی متناسب با شرایط است.
کارشناس انرژی تصریح می‌کند: با دو چالش اساسی روبه‌رو هستیم، نخست؛ ظرفیت بالای این صنعت که یکی از مهم‌ترین مزیت‌های ایران برای توسعه و ارزآوری است، دوم؛ تحریم‌ها و فقدان ارتباطات بین‌المللی و حضور مؤثر در بازارهاست؛ همچنین مهم است که مدیریتی که بتواند بر تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر متمرکز شود و برنامه‌های انعطاف‌پذیری داشته باشد، در این بخش شکل گیرد، ضمن اینکه باید مدیریت کارآمدی در این زمینه ایجاد شود.
میرترابی با اشاره به لزوم افزایش بهره‌بری از بازارهای روسیه و چین خاطرنشان می‌کند: لازم است بدانیم روسیه خود یک تولیدکننده مهم محصولات انرژی است و در حوزه پتروشیمی می‌توانیم مکمل هم باشیم، به این معنا که محصولات ما و روسیه می‌تواند در بازار یکدیگر حضور پیدا کنند و مهم است که این ظرفیت آن طور که باید فعال شود.
وی ادامه می‌دهد: مسئله مهم‌تر این است که فرصت‌های بسیار بزرگ‌تری پیش روی ماست، در این راستا ما با چین قرارداد همکاری ۲۵ ساله داریم، و باید همکاری‌ها با شرکت‌های چینی تقویت شود و در ادامه نیز باید بازارهای جهانی همچون چین، هند، شرق آسیا و اروپا را هدف قرار دهیم، این بازارها برای محصولات پتروشیمی بسیار جذاب است.
کارشناس انرژی با اشاره به اثر تحریم‌ها بیان می‌کند: گاهی تحریم‌ها مانع از به‌روزرسانی صنعت و سرمایه‌گذاری روی تولید محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر می‌شود، بهتر است فناوری بعضی از محصولات پتروشیمی در راستای پیشرفت و ادامه پیدا کردن روند تولید تقویت شود، در این زمینه برخی کشورها با دسترسی به فناوری و همکاری با شرکت‌های بین‌المللی، کیفیت و حجم صادرات خود را افزایش داده‌اند و ما نیز باید این مسائل را سامان دهیم.
میرترابی عنوان می‌کند: یکی دیگر از موضوعاتی که باید مورد توجه قرار گیرد، ایجاد مدیریت کارآمد است، زیرا اگر شرکت‌های پتروشیمی زیان‌ده باشند، نمی‌توانند عملکرد مطلوبی داشته باشند. پتروشیمی‌ها به طور معمول در بورس جذاب هستند، زیرا ارزش افزوده بالایی دارند، اما نسبت به استانداردهای جهانی، هنوز فاصله زیادی داریم، همچنین این صنعت برای پیشرفت به ارتباطات بین‌المللی، جذب سرمایه و تبادل فناوری نیاز دارد که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، مدیریت سهامی متنوع و شفافیت در وظایف نباید مانع از حرکت دقیق و مؤثر برای به‌روزرسانی و ارتقای این صنعت شود، در برنامه‌های توسعه، صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از صنایع برجسته و ویژه در نظر گرفته شده است.
با تقویت این زنجیره و تولید محصولات با حداکثر ارزش افزوده می‌توانیم سهم پتروشیمی را در بازارهای جهانی ارتقا دهیم
آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران به خبرنگار سرمایه ایرانی می‌گوید: بخشی از دغدغه‌های مربوط به صادرات غیرنفتی در کشور به محصولات پتروشیمی و میعانات گازی مربوط می‌شود که سهم قابل توجهی از این بخش را تشکیل می‌دهد، با توجه به نیاز ارزی کشور و اهمیت این صنعت در مقاطع مختلف شاهد مشکلاتی بوده‌ایم که موجب تأخیر در بازگشت ارز صادراتی شده است، اما با مدیریت مناسب می‌توان به رفع این چالش‌ها امیدوار بود.
وی می‌افزاید: تصمیمات دولت در تعیین قیمت‌های خرید ارز از صادرات، چالشی است که به صادرکنندگان خاطرنشان می‌کند، باید ارز خود را به قیمت دولتی به دولت بفروشند، در حالی که خود مجبور هستند، برای تأمین ارز مورد نیازشان به قیمت‌های آزاد مراجعه کنند، اما به نظر می‌رسد با گفت‌وگوها و تعاملات مناسب، می‌توان به راه‌حل‌های سازنده دست پیدا کرد، باید بدانیم زنجیره صادرات پتروشیمی نیاز به ایجاد امیدآفرینی دارد، پتروشیمی‌ها می‌توانند با در نظر گرفتن راهکارهای مناسب، از این چالش‌ها عبور کنند و به فعالیت‌های صادراتی خود ادامه دهند.
دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با اشاره به اهداف دولت چهاردهم عنوان می‌کند: هر کس در تلاش است تا تمام توان خود را برای صادرات محصولات و بازگرداندن ارز به کشور به کار گیرد، همچنین به‌عنوان یک استراتژی مهم باید بر زنجیره ارزش تمرکز کنیم، با تقویت این زنجیره و تولید محصولات با حداکثر ارزش افزوده می‌توانیم سهم پتروشیمی را در بازارهای جهانی ارتقا دهیم.
خالقی ادامه می‌دهد: یکی از گام‌های ضروری در این مسیر، پیدا کردن شرکای پایدار برای محصولات پتروشیمی است، این اقدام نیازمند ثبات قوانین و رفع مشکلات تحریمی است، اگر این مسائل را به‌خوبی مدیریت کنیم، می‌توانیم به موفقیت‌های چشمگیر دست یابیم و سمت و سوی مثبتی به تلاش‌های خود دهیم، پیمان‌های منطقه‌ای می‌تواند نقش مهمی در این راستا ایفا کند.
وی بیان می‌کند: دولت به‌عنوان سیاست‌گذار اصلی باید مشوق‌ها و تسهیلات لازم را برای فعالان صنعت پتروشیمی فراهم کند، اگر چه هنوز برنامه‌های منسجم در این زمینه به‌طور کامل ابلاغ نشده، اما با امیدواری و تلاش مستمر می‌توانیم به همکاری‌های مؤثری دست پیدا کنیم که نویدبخش آینده‌ای روشن برای صادرات پتروشیمی کشور باشد.
به گزارش سرمایه ایرانی، صنعت پتروشیمی با ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای ارتقای اقتصادی کشور و ارزآوری قابل توجه روبه‌رو است، ایران با منابع عظیم نفت و گاز می‌تواند از این موقعیت بهره‌برداری کند، اما محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و چالش‌های مدیریتی نیز وجود دارد که باید با برنامه‌ریزی مؤثر رفع شود تا بتوانیم به اهداف مورد نظر در این زمینه دست پیدا کنیم.
همچنین باید روی راه‌حل‌های مستقل و پایدار تمرکز کنیم که به معنای توسعه فناوری‌های داخلی، تقویت زنجیره ارزش و افزایش تعاملات بین‌المللی با کشورهایی است که با ما در زمینه پتروشیمی هم‌راستا هستند، به جای وابستگی به سازوکارهای بین‌المللی و نهادهای غربی، بایستی به دنبال شرکای اقتصادی جدید و تنوع‌بخشی در بازارهای صادراتی باشیم.
در نهایت، باید بر این نکته تأکید کنیم که با وجود تحریم‌ها، می‌توانیم با مدیریت صحیح، ایجاد نوآوری و تغییر در استراتژی‌های صادراتی، مسیرهای جدیدی برای توسعه پتروشیمی پیدا کنیم، اعتماد به نفس و خودکفایی در روند تصمیم‌گیری‌ها، می‌تواند به رشد و شکوفایی صنعت پتروشیمی کمک کند و در نهایت منجر به تأمین منافع اقتصادی و افزایش سهم ایران در بازارهای جهانی شود، بنابراین برای گذر از چالش‌های موجود باید راه‌حل‌های هوشمندانه و مبتکرانه را جست‌وجو کنیم تا به تحولی بزرگ در صنعت پتروشیمی دست پیدا کنیم.
منبع خبر : ایمنا
