به گزارش خبرگزاری سرمایه ایرانی و به نقل از بانک مرکزی، محمدرضا فرزین در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری ضمن تشریح سیاست جدید ارزی بانک مرکزی اظهار کرد: از دو سال پیش اتخاذ سیاست‌های جدید در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و در همین راستا مرکز مبادله ارز و طلای ایران شکل گرفت و تلاش شد بخشی از نیازهای ارزی کشور در سامانه نیما تأمین شود. بر این اساس نرخ‌گذاری در سامانه نیما بر اساس نرخ بانک مرکزی انجام شد.
وی افزود: تأکید قانون برنامه و سایر قوانین بر تشکیل بازاری بود که نرخ ارز در آن بر اساس عرضه و تقاضا شکل بگیرد و بر اساس شاخص‌های حاکم بر یک بازار عمل کند؛ چراکه از این منظر نیما یک سامانه بود و کارکردهای یک بازار را نداشت. بنابراین تلاش برای ایجاد بازار این بازار آغاز شد اما زیرساخت‌های مرتبط با سامانه موجود نبود و طراحی آن نیز کاری دشوار بود.
ایجاد نخستین بازار ارز حواله در کشور با ایجاد بازار ارز تجاری
رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه بازار ارز تجاری نخستین بازار ارز حواله در کشور است، تصریح کرد: این بازار به‌گونه‌ای است که ارز تجاری به صورت بازار و در قالب حراج در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد و پیش از این و در هیچ دوره‌ای چنین بازاری وجود نداشته است. پیش از این بازار متشکل ارزی وجود داشت که تنها بازار مرتبط با اسکناس ارز بود، همچنین از نظر حجم معاملات نیز حجم بازار حواله در سال گذشته ۷۰ میلیارد دلار بود، در حالی که حجم بازار اسکناس حدود دو تا سه میلیارد دلار بود، بنابراین همانطور که مشخص است اعداد حواله و اسکناس بسیار متفاوت است.
فرزین با بیان اینکه پیش از ایجاد بازار ارز تجاری ارز در سامانه نیما عرضه می‌شد و ارز حاصل از صادرات صنایع پتروشیمی، پالایشی‌ها و صنعت فولادی در سامانه نیما عرضه می‌گردید عنوان کرد: در کنار سامانه نیما، سایر بخش‌ها نرخ توافقی داشتند و معاملات ارزی خود را انجام می‌دادند و بخشی دیگری از ارز که در سامانه نیما عرضه نمی‌شد، معاملات به صورت توافقی میان صادرکننده و واردکننده شکل می‌گرفت یا برای مثال شرکت‌های بزرگ از محل صادرات خود نسبت به واردات اقدام می‌کرد. بنابراین رویه ارز توافقی در دسترس بود و به واسطه این امر میان افراد بین افراد نرخی شکل می‌گرفت، اما نرخ آن اعلام نمی‌شد و بازاری وجود نداشت و فقط بر اساس توافق میان دو طرف بود.
وی گفت: برای ایجاد سامانه ارز تجاری باید سیستم حراج و جورسازی (مچینگ) در آن طراحی می‌شد. همچنین از آنجایی که هزینه مبادله ارزهای مختلف از جمله یوان، یورو و دلار به دلیل سیاست‌های تحریم متفاوت است، تمام این موارد و ارزها باید در طراحی سامانه مورد اشاره لحاظ می‌شد.
کشف قیمت در معاملات آزادانه و توافقی در بازار ارز تجاری
رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه از حدود چهار ماه پیش بازار ارز تجاری شکل گرفته است، بیان کرد: بر این اساس به شرکت‌هایی که پیش از این به صورت توافقی معامله می‌کردند، پیشنهاد شد که به صورت داوطلبانه به بازار ارز تجاری بپیوندند و نرخ نیز طی ماه‌های اخیر کشف شده بود. به این معنا که طی دو تا سه ماه اخیر، نرخ کشف شده در این بازار بین ۵۸ تا ۶۱ هزار تومان بود و معاملات بر اساس نرخی توافق می‌شد انجام می‌گرفت.
فرزین با اشاره به انجام معاملات طی روزهای اخیر به صورت توافقی در سامانه نیما خاطرنشان کرد: نرخ نیما به ۵۳ هزار و ۵۰۰ تا ۵۴ هزار تومان رسیده بود و در عین حال تلاش شد تا نرخ ارز سامانه نیما به توافقی نزدیک شود؛ بنابراین بانک مرکزی روز پنجشنبه مورخ ۲۲ آذر طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که از روز شنبه، بیست‌وچهارم آذر نرخ سامانه نیما مثل بازار توافقی آزاد اعلام می‌شود و بر اساس حراج شکل می‌گیرد.
وی در توضیح سیاست ارتباطی اعلام آغاز به کار بازار ارز تجاری و انتقال معاملات نیما به بازار یاد شده، گفت: ترجیح آن بود که در قالب اطلاعیه، نسبت به اطلاع رسانی درباره این امر اقدام شود، چراکه ممکن بود بدون اطلاع‌رسانی قبلی، تعارض منافع به وجود بیاید و روی قیمت سهام نیز اثرگذار باشد. بنابراین اطلاعیه مذکور روز پنجشنبه حوالی ساعت ۱۳:۳۰ و پیش از پیاده‌سازی آن اعلام شد.
رئیس‌کل بانک مرکزی با تأکید بر اینکه معاملات در بازار ارز تجاری آزادانه و توافقی است، تصریح کرد: روز شنبه و با آغاز به کار بازار و در نخستین معاملات، نرخ حدود ۵۹ هزار و ۶۰۰ بود. در روز جاری نیز نرخ معاملات حدود ۶۱ هزار و ۲۰۰ تا ۳۰۰ کشف شد، ضمن اینکه معاملات نیز به‌طور کامل آزاد بود و افراد می‌توانستند در هر نرخی نسبت به فروش ارز اقدام و ارز خود را در سامانه عرضه کنند، همچنین خریداران نیز نرخ خود را مطرح کردند و در نهایت نرخ ارز توافقی در پایان روز شکل گرفت.
فرزین با بیان اینکه هیچ سقف و کفی برای نرخ در بازار ارز تجاری وجود خاطرنشان کرد: برای مثال ممکن است شخصی نرخ ارز خود را ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان بگذارد ولی با این نرخ خریداری وجود ندارد؛ یا فرد دیگری به دنبال آن است که ارز خود را با قیمت ۴۰ هزار بخرد، اما فروشنده‌ای برای آن وجود ندارد، بنابراین در بازار ارز تجاری نرخ بر اساس سیستم حراج و جورسازی شکل می‌گیرد.
وی افزود: تقارن آغاز به کار بازار ارز تجاری با تعطیلات هفته جاری موجب شد که بسیاری از شرکت‌ها نتوانند نسبت به عرضه ارز اقدام کنند. هرچند طی روز جاری بسیاری از شرکت‌ها نسبت به عرضه ارز در این سامانه ارز تجاری اقدام کردند و از فردا نیز با توجه به فعالیت کامل نظام بانکی معاملات و عرضه‌ها به‌طور طبیعی بیشتر خواهد شد.
رئیس‌کل بانک مرکزی ضمن تأکید بر اینکه راه‌اندازی سامانه ارز تجاری اتفاق جدیدی نیست و فقط ارز توافقی که پیش از این نیز وجود داشت به بازار تبدیل شده است، اظهار کرد: تنها تغییر ایجاد شده در این مسیر افزایش نرخ نیما و نزدیک شدن نرخ آن به بازار ارز توافقی بود. البته این امر به معنای افزایش نرخ ارز از سمت بانک مرکزی در سامانه نیما نبود. چراکه نرخ نیما در حوالی ۵۳ هزار و ۵۰۰ یا ۵۴ هزار تومان بود و اعلام شد که معاملات به صورت توافقی و بر اساس عرضه و تقاضا شکل بگیرد و بر همین اساس نرخ نیز تا حوالی ۵۹ و ۶۰۰ افزایش یافت.
فرزین ادامه داد: بر این اساس از ابتدای هفته جاری قانونی ابلاغی به بانک مرکزی، اجرایی شده است و در حال حاضر یک بازار ارز توافقی ایجادشده و سامانه نیما به این بازار منتقل شده است و همانطور که بارها عنوان شده است، معاملات در بازار ارز تجاری بر اساس حراج و نرخ نیز حوالی ۶۳ تا ۶۴ هزار تومان است.
عملیات روانی سازمان‌یافته با هدف اخلال در سیاست‌های جدید ارزی
وی در ادامه با اشاره به عملیات روانی برخی رسانه‌ها برای مخدوش کردن برنامه‌های ارزی بانک مرکزی تصریح کرد: پس از انتشار اطلاعیه بانک مرکزی در ساعت ۱۳:۳۰ روز پنج شنبه مورخ ۲۱ آذر ماه سال جاری ساعت ۲۳ خبر پهپادهای مشکوک از سوی سی‌ان‌ان منتشر شد. فردای آن روز شایعاتی درباره مکانیسم ماشه، تهدید نظامی اسرائیل و تهدید ترامپ از سوی وال‌استریت ژورنال مطرح شد.
رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: انتشار اخبار دروغی درباره کاهش فروش نفت ایران به چین از دیگر جریان‌سازی انجام شده در این راستا بود و اینگونه بیان شد که چینی‌ها ۳۰۰ هزار بشکه کمتر از ایران نفت خریداری کردند که یک دروغ محض است. علاوه بر این شایعاتی مطرح شد که چینی‌ها بعد از این نیز نفت کمتری از ایران خریداری خواهند کرد. تمام این موارد حاکی از آن است که از زمان انتشار اطلاعیه بانک مرکزی با محوریت بازار ارز تجاری هر ۲ یا ۳ ساعت یک‌بار، خبری منفی منتشر شد و انتشار و گردش اخبار مذکور موجب شد که نرخ بازار غیررسمی افزایش پیدا کند.
فرزین با بیان اینکه این قبیل تهدیدات برنامه‌ریزی شده، به دنبال اجرای برنامه‌ها در بازار ارز مسبوق به سابقه بوده است و با عملیات روانی به دنبال خنثی‌سازی اقدامات بانک مرکزی در این زمینه هستند تاکید کرد: این در حالی است که تولید نفت کشور و ذخایر ارزی کشور کاهش پیدا نکرده است. در حال حاضر ایران در آمار خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی جهان، جزو پنج کشور اول در خرید طلاست و ۲۰ درصد ذخایر ارزی کشور را به طلا تبدیل کردیم و در خزانه بانک مرکزی است و به اعتقاد من شاید به دلیل اینکه بعضی واقعیات را مطرح نمی‌شود، دشمن هر دروغی را مطرح می‌کند و با انتشار شایعات و تبدیل آن‌ها به باور، در تلاشند بازار را برهم زنند.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی یکی از بالاترین ذخایر طلا را بر اساس نسبت مجموع ذخایر ارزی داراست، گفت: برای آینده نیز نگرانی وجود ندارد، چراکه در تولید نفت مشکلی به وجود نیامده است. تولید و سرمایه‌گذاری نفت در حال افزایش است.
رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به آمار تأمین ارز مورد نیاز بخش‌های مختلف اقتصادی عنوان کرد: سال گذشته نزدیک به ۶۵ میلیارد دلار در قالب سامانه نیما، ارز توافقی و ارز ترجیحی عرضه شد. تاکنون در سال جاری ۵۱ میلیارد دلار ارز عرضه شده است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال بیش از ۷۰ میلیارد دلار ارز عرضه خواهد شد که این میزان ۶ درصد بالاتر از سال گذشته و ناشی از افزایش ذخایر ارزی است، بنابراین در شرایط کنونی علاوه بر اینکه با ذخایر ارزی، ذخایر طلای بیشتری خریداری شده است، در عین حال ارز مورد نیاز تجارت حدود ۶ درصد بیشتر از سال گذشته عرضه شد.
فرزین خاطرنشان کرد: در حال حاضر در تراستی‌ها به اندازه کافی درهم، دلار و یورو موجود است و هرچند طی روزهای اخیر حجم معاملات به دلیل تعطیلات در حد انتظار نبود، اما در همین شرایط روز گذشته ۲۲۰ میلیون دلار ارز در بازار ارز تجاری عرضه شد، اما اعتقاد داریم عرضه در این بازار بیشتر می‌شود و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
مزیت‌های بازار ارز تجاری
وی با اشاره به مزیت‌های سامانه ارز تجاری گفت: نخستین مزیت بازار مذکور این است که معاملات به صورت حراج و در قالب سیستم جورسازی انجام می‌شود و به این ترتیب از کوتاژفروشی و خالی‌فروشی جلوگیری می‌شود، چراکه در این بازار، بانک‌ها به عنوان کارگزار واردکننده و صادرکننده حضور دارند و بنابراین امکان خالی‌فروش وجود ندارد. پدیده خالی‌فروش در مسئله مرتبط با چای دبش وجود داشت که دیگر به واسطه این سامانه چنین امری ممکن نیست.
به گفته رئیس کل بانک مرکزی امکان تسویه ریالی و ارزی از طریق دو بانک به صورت هم‌زمان، کاهش هزینه جست‌وجو به دلیل وجود سیستم جورسازی (مچینگ) و شکل‌گیری قیمت بر اساس مکانیسم عرض و تقاضا و دستوری نبودن نرخ از جمله مزیت‌های بازار ارز تجاری است.
فرزین تأکید کرد: نرخ کشف‌شده در بازار ارز تجاری بر معاملات ارزی کشور غالب می‌شود و امیدواریم که در آینده نزدیک علامت‌دهی بازار غیررسمی و قاچاق کاهش پیدا کند.
دستور رئیس‌جمهور درباره ارز ترجیحی و در حمایت از معیشت مردم
عالی‌ترین مقام بانک مرکزی با اشاره به دستور رئیس‌جمهور برای حمایت از معیشت مردم مبنی بر تأمین ارز ۲۸۵۰۰ تومانی برای تأمین کالاهای اساسی و دارو در سال جاری گفت: حدود یک‌ونیم ماه پیش عنوان شد که میزان ارز ۲۸۵۰۰ تومانی کاهش یابد چراکه بر اساس برآوردها در سال جاری ۱۵ میلیارد دلار برای کالاهای اساسی و دارو ارز ۲۸۵۰۰ تومانی باید پرداخت می‌شد و طبق برنامه ریزی‌ها مقرر شده بود حدود ۱۱.۵ میلیارد دلار به کالاهای اساسی و ۳.۵ میلیارد دلار به دارو اختصاص پیدا کند. اما بعدتر، بحثی مطرح شد که به دلیل کسری بودجه دولت، رقم ۱۵ میلیارد دلار به ۱۲ میلیارد دلار کاهش یابد تا دولت باقی‌مانده یا همان ۳ میلیارد دلار را در سامانه نیما به فروش برساند و دولت بخشی از ریال خود را به جهت کسری بودجه تأمین کند.
فرزین ادامه داد: هنگامی که این برنامه در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت مطرح شد، رئیس‌جمهور به دلیل اهمیت مقوله معیشت مردم با کاهش رقم ارز دارو و کالاهای اساسی در برنامه یاد شده مخالفت کردند، بنابراین همچنان بر رقم ۱۵ میلیارد دلار برای تأمین ارز کالاهای اساسی و دارو تأکید شد و نظر تیم اقتصادی دولت بر تأمین ۱۵ میلیارد دلار قرار گرفت، بنابراین هیچ اتفاقی در تأمین ارز کالای اساسی با ارز ترجیحی چه درباره نرخ و چه در زمان میزان آن برای سال جاری رخ نداده است.
وی در توضیح و پاسخ به برنامه سال آینده درباره نرخ و میزان ارز ترجیحی گفت: برای سال آینده این اختیار به دولت داده شده است و اگر دولت حس کرد که معیشت مردم به خطر می‌افتد، از روش دیگری نسبت به تأمین نیازهای بودجه‌ای خود اقدام می‌کند و هیچ برنامه قطعی هم اکنون در این زمینه وجود ندارد.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه انتشار چنین اخباری موجب می‌شود تا برخی تجار فروش خود را به تعویق بیندازند، خاطرنشان کرد: برخی سعی دارند بازارها را برهم بزنند و امروز بیش از آنکه از اقتصاد کشور از عملیات واقعی آسیب ببیند، از عملیات روانی ضربه می‌خورد. اطلاع‌رسانی در حوزه اقتصادی نباید به‌گونه‌ای باشد که نظم بازار مختل شود.
بهبود نسبت کفایت سرمایه گامی برای تحقق اصلاح نظام بانکی
فرزین در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به برنامه اصلاح نظام بانکی به اقدامات انجام شده در این زمینه پرداخت و گفت: یکی از مشکلات بانک‌های کشور کفایت سرمایه پایین آن‌هاست. به‌گونه‌ای که سال گذشته این نسبت منفی ۲ درصد بود. این در حالی است که در سند بازل این نسبت برای هر بانک ۸ درصد تعیین شده است. نسبت کفایت سرمایه پایین به این معناست که سهام‌دار به نسبت تسهیلات پرداخت‌شده به افزایش سرمایه اقدام نکرده است، بنابراین بانک‌ها را ملزم به افزایش سرمایه کردیم.
وی با بیان اینکه سال جاری تاکنون ۲۲۰ همت افزایش سرمایه در شبکه بانکی انجام شده است و این میزان تا پایان سال جاری به بیش از ۴۰۰ همت افزایش پیدا می‌کند، گفت: این افزایش سرمایه در بانک‌هایی همچون بانک ملی، بانک سپه، بانک پارسیان، بانک شهر و بانک ملت انجام شده است.
منبع خبر : ایمنا
