به گزارش خبرگزاری سرمایه ایرانی، صنعت پتروشیمی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی پیشرفت چشمگیری نداشته است و تمامی محصولات تولیدی این صنعت برای تأمین مصارف داخلی بوده، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل جنگ تحمیلی کشور همچنان در این
حوزه پیشرفت قابل توجهی نداشت اما پس از آن دوره با توسعه شبکه گازرسانی و تولید از مخازن پارس جنوبی در دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ پتروشیمی به یک صنعت تأثیر گذار در اقتصاد کشور تبدیل شد.
بعد از انقلاب تا کنون با بهره‌گیری از نیروی کارآمد و استعدادهای این حوزه کشور توانست با افزایش تولیدات، تنوع بخشی به محصولات و صادرات آنها و همچنین بهره‌برداری از چندین طرح پتروشیمی روز به روز در این صنعت پیشرفت و جایگاه خوبی در بین کشورهای نفتی کسب کند.
چالش‌های پیشروی صنعت نفت
این صنعت علاوه‌بر پیشرفت با چالش‌های همانند تأمین و تولید کاتالیست، نرخ خوراک، کمبود گاز، نا ترازی و تأمین ارز مواجه بوده است.
یکی از مشکلات صنعت نفت در چند سال گذشته تأمین و تولید کاتالیست با توجه به اهمیت تولید آن در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار صنایع پتروشیمی و پالایشی با هدف جلوگیری از ضربه‌پذیری اقتصاد از در آمدهای حاصل از نفت و گاز،
ساخت و تولید ماده به‌عنوان یک کالای استراتژیک و گلوگاه فنی ضروری بوده است، که خوشبختانه امسال با خبرهای خوبی در زمینه تأمین و تولید و تقریباً صفر شدن واردات آن شدیم.
مرتضی شاه میرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در آخرین اظهارات خود در ارتباط با تولید کاتالیست گفته است: طرح خودکفای و بومی سازی کاتالیست‌های مورد نیاز صنایعی همچون پتروشیمی، گاز و حوزه پالایشی در روز پتروشیمی و آستانه هشتم دی ماه ۱۴۰۰ بررسی و طرح‌ریزی شد و همین موضوع باعث شد در سال ۱۴۰۱ کشور در زمره صادر کنندگان کاتا لیست قرار بگیرد که در حال حاضر ۹۷ در صد وابستگی حجمی و قیمتی خود به کاتالیست را رفع و نسبت به تأمین آن از طریق واردات بی‌نیاز شده‌ایم و این مقدار از طریق سازندگان و تولید کنندگان داخلی تأمین می‌گردد.
به گفته وی استفاده از کاتا لیست در صنعت باعث کاهش هزینه‌های تولیدی و همچنین منجر به یک تولید ایمن و مطمئن می‌شود و این نوید را به مردم کشور خواهیم داد که تا دو سال دیگر علاوه بر خود کفایی در تأمین کاتالیست برای صنایعی همچون نفت، گاز و پتروشیمی در دیگر صنایع مصرفی آن مانند صنایع فولادی و مس به خودکفایی کامل خواهیم رسید.
تعیین نرخ خوراک
همانطور که گفته شد از دیگر چالش‌های پیشروی این صنعت نرخ خوراک است که تا پیش از ابلاغ سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی در سال ۱۳۸۶ نرخ خوراک آنچنان معنای خاصی نداشت چراکه تمامی زنجیره‌ی تأمین و عملیات از خوراک تا تولید و فروش محصولات در اختیار دولت بود و بعد از این ابلاغیه موضوع خوراک به یکی از چالش‌های صنعتگران و سیاست‌گذاران این حوزه تبدیل شد و ناترازی انرژی و افزایش قیمت گاز در هاب‌های جهانی در سال‌های اخیر نیز از عواملی بودند که اهمیت تعیین نرخ خوراک را تشدید کردند.
امید است همانند طرح کاتالیست، لایحه و طرحی در خصوص نرخ خوراک این صنعت از سوی دولت پیش‌نهاد شود تا صنعتگران این حوزه با خیالی آسوده در تأمین و تهیه نرخ خوراک بتوانند به تولید و حتی افزایش و صادرات خود بپردازند.
لازمه صرفه‌جویی در مصرف گاز
در چند سال اخیر با آغاز فصل سرما با مشکل کمبود و افت فشار گاز مواجه بوده‌ایم که این مشکل گریبان‌گیر صنعت پتروشیمی، نفت و گاز نیز شده است و این صنایع به دلیل ناتوانی در تأمین گاز مصرفی در فصول سرد سال مجبور به تعطیلی کارخانجات و صنایع کوچک خود هستند، در همین راستا علاوه بر اینکه مردم باید در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند این صنایع هم نیز باید روش‌هایی از قبیل خاموش و جمع‌آوری مشعل‌های خود که باعث هدر رفت گاز می‌شود در این موضوع کمک رسانی کنند.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی معتقد است: با آنکه گاز یک نعمت خدادادی است و طبق قوانین اسلامی کشور استفاده از آن برای تمامی مردم به نسبت دیگر کشورهای پیشرفته و حتی دارای منابع ذخایر گازی هستند آزاد و با نرخ بسیار کمی عرضه می‌شود، اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که در مصرف آن به‌خصوص مصارف خانگی صرفه‌جویی کنیم چراکه گاز یک خوراک بسیار مؤثر برای واحدهای پتروشیمی است و در صورت استفاده بی‌رویه از آن این صنعت با مشکلات متعددی مواجه خواهید شد.
شاه میرزایی در خصوص میزان کمبود گاز در صنایع پتروشیمی گفته است با تلاش وزارت خانه و برنامه‌ریزی‌هایی که وزیر در این حوزه داشته سعی شده است که حداکثر تولید خود را در فصل زمستان با تکلیفی که روی بخش بالادست یعنی در حوزه ملی پخش نفت ایران و همچنین در بخش فراورش گاز یعنی شرکت ملی گاز ایران با کمترین هدر رفت گاز را به واحدهای صنعتی و منازل خانگی برسانیم، اما این فرآیند نیز تحت تأثیر دما در این فصول از سال است، و روزانه ۲۵ میلیون متر مکعب تقاضا و درخواست گاز مصرفی به ازای هر یک درجه دمایی که هوا سرد می‌شود خواهیم داشت.
وی تصریح کرده است با آنکه در باور خیلی از مردم سوختن مشعل‌ها نشانه وجود نفت و گاز در آن منطقه بوده است اما این عمل باعث هدر رفت گاز خواهد شد، در این خصوص طرحی تحت عنوان جمع‌آوری مشعل‌ها صورت گرفته است و تا به الان مشعل‌های پالایشگاه بید بلند خلیج فارس جمع‌آوری و همچنین جمع‌آوری مابقی مشعل‌های شرق کارون در دستور کار است؛ در منطقه گازی عسلویه ۶۲۵ میلیون فوت مکعب گاز از مشعل‌های گازی پارس جنوبی که در مجاورت پالایشگاه‌ها قرار دارد مصرف می‌شود که با توجه به سفر اخیر رئیس جمهور و برنامه‌ریزی‌های وزیر نفت جمع‌آوری این مشعل‌ها نیز در دستور کار قرار دارند.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع و پتروشیمی ادعا کرده است: صنعت پتروشیمی اولین صنعتی بود که در زمینه جمع‌آوری، خاموش و کم کردن شعله مشعل‌های گازی پیش قدم شد است. همچنین بنا بر قولی که وزیر وقت داده‌اند قرار شده است تا پایان این دولت تمامی مشعل‌ها خاموش گردند.
ناترازی در تولیدات
با آنکه تولید PVC ( پلی اتلین بطری) با محدودیت مواجه است به علت وارد نکردن آن در کشور یک نوع انحصار برای آن به‌وجود آمده است و تولید آن تنها به وسیله یک شرکت پتروشیمی انجام می‌شود و موانعی از قبیل بزرگ بودن مقیاس، میزان دسترسی به خوراک، نیازمندی‌های سرمایه‌ای و دسترسی به آخرین فناوری پیشروی این ماده تولیدی در صنعت است.
به گفته شاه‌میرزایی با آنکه برای برخی محصولات ازجمله واحدهای بطری‌سازی (پلفی اتیلن تر فتالات) برنامه‌ریزی‌های انجام شد اما برای تولیدات آنها متأسفانه ناترازی‌های داریم که این ناترازی‌ها در گذشته وجود نداشتند به همین خاطر حدود یک ماه و نیم قبل در یکی از استان‌های غربی کشور عملیاتی برای تأمین ۴۵۰ هزار تن پت آغاز کرده‌ایم تا بتوانیم حداقل نیاز کشور را تأمین کنیم.
وی در بار حل این ناترازی‌ها تصریح کرده است: قانون گذار به روشنی عنوان کرده است که خود مجتمع‌های پتروشیمی که تولید کننده عمده این محصولات هستند وظیفه دارند ناترازی و کسری در داخل کشور را رفع کنند و در این زمینه مانعی برای دیگر واردکنندگان نداریم و کسانی که مایل به واردات هستند آمادگی صدور مجوزها برای واردات در حد نیاز کشور را داریم اما قانون گذار (ستاد تنظیم بازار) و کمیته تخصصی پتروشیمی که کارش نظارت بر آن است سیاستی تحت حمایت از تولید کنندگان داخل همانند شرکت پتروشیمی تندگویان دارند تا این تولید کنندگان داخلی و وارد کنندگان تنها نیاز داخلی کشور را رفع و در اندازه نیاز تولید و واردات انجام بشود.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع و پتروشیمی معتقد است: در برخی از محصولات شیمایی مانند اسید نیتریک، پلی پرو پیلن و پلی اتیلن ترفتالات، پلی‌وینیل کلراید (پی وی سی) ناترازی داریم و در این زمینه برنامه‌ریزی‌های جدی انجام داده‌ایم و تا کنون برای رفع آنها تعدادی مجوز به سرمایه‌گذاران صنعت پتروشیمی و حوزه‌های گوناگون برای طرح‌ها و پروژه‌ای اختصاص داده‌ایم تا مشکل ناترازی ها رفع شود.
دستاوردهای چندساله صنعت پتروشیمی
شاه‌میرزایی در خصوص توسعه میادین اظهار کرده است: تابه الان (۳۲۰۰ NGL ) پالایش گاز شهدای هویزه راه‌اندازی و پیشرفت ۹۰ درصدی ( NGL ۳۱۰۰)پ ترو پالایشگاه دهلران را داشته در پرونده کاری خود داشته‌ایم و علاوه بر این دو پروژه، طرحی هم در منطقه شرقی کارون به لطف خدا عملیاتی شده است و همچنین متوازن سازی خوراک واحدهای پتروشیمی در دستور کار شرکت ملی پتروشیمی قرار دارد.
وی در ارتباط با مسئولیت مهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفت است: تعادل در عرضه محصولات پتروشیمی از مسئولیت‌های مهم این صنعت است و تا هنگامی که نیاز واحدهای صنعتی داخلی به محصولات پتروشیمی تکمیل نشده است از صادرات آن جلوگیری خواهیم کرد.
اما کارشناسان این حوزه با توجه به گذشته این صنعت وضعیت آن را خوب ارزیابی می‌کنند با این حال معتقد هستند که باید برای پیشرفت و رسیدن به جایگاه‌های بالاتر در حوزه نفت و انرژی برنامه و طرح‌های عملیاتی بهتر و کارآمدتری را پایه‌ریزی و اجرا گردد.
خود کفایی در تأمین نیاز داخلی
در این باره حسن مرادی، کارشناس انرژی به خبرنگار سرمایه ایرانی می‌گوید: صنعت پتروشیمی از آغاز شکل‌گیری جمهوری اسلامی ایران روند خوبی را طی کرده است و می‌توان گفت به موازات پیشرفتهای علمی صنعتی توانسته‌ایم وابستگی خود به صنایع پتروشیمی را کاهش
دهیم و در همین راستا بسیاری از دستگاه‌های مورد نیاز را خود طراحی و تولید کنیم و اینکه زمانی با وجود بهره‌مندی از گاز، محصول میعانات و همچنین محصولات اولیه به دلیل محدودیت‌ها و مصرف‌ها به صنعت بیگانه وابسته بودیم قابل انکار نیست.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر پتروشیمی پیشرفتهای خوبی در حوزه خود داشته است و به همان نسبتی که در صنایع پیش رفته‌ایم صنعت پتروشیمی هم پا به پای دیگر صنایع پیش آمده او همین امر موجب شده است که یکی از قوی‌ترین نهادهای کشور باشد و همچنین باعث شود در بین کشورهای همسایه و نفت خیز از موقعیت بسیار خوبی برخوردار باشیم.
مرادی با اشاره به اینکه در تأمین نیازهای داخلی موفق بوده‌ایم بلکه بسیاری از محصولات خود را نیز صادر می‌کنیم می‌گوید: در بحث صادرات و سود بردن از آن باید بکوشیم که محصولات کامل تولید شد خود را صادر و به دنبال محصولات کمتر عملیاتی شده نباشیم زیرا محصولات اولیه ما را دیگر کشورها و حتی کشورهای پیشرفته در این حوزه خریداری و با استفاده از آن اشیاع و اجناس گران قیمتی تهیه می‌کنند، با آنکه در حوزه پتروشیمی پیشرفت خوبی داشته‌ایم اما باید تلاش‌های خود را به دلیل کار و روشن بودن آینده این حوزه بیشتر کنیم.
وی اضافه می‌کند: باید سرمایه‌های لازم در اختیار شرکت‌های دانش بنیانی که زمینه صنایع پتروشیمی فعالیت می‌کنند قرار بگیرد تا بتوانند محصولات جدیدی از محصولات فعلی تولید و به بازار داخل و خارج صادر کنند.
تأمین سرمایه / دغدغه صنایع
کارشناس انرژی در خصوص مشکلات و دغدغه‌های این صنعت می‌گوید: مسئله سرمایه‌گذاری نه تنها در صنعت پتروشیمی بلکه در دیگر صنایع هم جزئی از دغدغه‌ها محسوب می‌شود و افرادی که کار تحقیقاتی با توجه به زمان و هزینه‌بر بودن آن انجام می‌دهند نیاز مند سرمایه هستند که این سرمایه می-تواند از سوی بانک‌ها تأمین و به راحتی در اختیار آنان قرار بگیرد، اگر بانک‌ها سرمایه‌های خود را به جای مسکن در این حوزه انجام دهند افق‌های روشنی پیشروی این صنعت خواهد بود.
به گزارش سرمایه ایرانی، با توجه به آنکه در این بخش از صنعت پیشرفتهای خوبی داشته‌ایم اما همچنان نیازمند برنامه‌ها، طرح‌های توسعه‌ای و تأمین سرمایه در این حوزه هستیم، علاوه بر آن می‌توانیم با تقویت و اضافه کردن راهکارها و برنامه‌های پیشرفتی دیگر باعث تقویت دوچندان این صنعت و بی‌نیاز آن به واردات و دیگر کشورها باشیم.
باکمی برنامه‌ریزی و شناسایی چالش‌ها و دغدغه‌های این صنعت می‌توانیم شاهد پیشرفتهای چشمگیری در تولید و خودکفایی نسبت به سایر محصولات مورد نیاز خود باشیم.
منبع خبر : سرمایه ایرانی
