به گزارش پایگاه خبری سرمایه ایرانی، بر اساس آخرین آمار اعلامی گمرک، در پنج ماهه ۱۴۰۲، در مجموع ۲ میلیون و ۱۶۹ هزار تن محصولات کشاورزی به ارزش یک میلیارد و ۶۲ میلیون دلار به خارج از کشور صادر شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۰.۱۴ درصد از لحاظ ارزشی و از لحاظ وزنی ۷.۷ درصد افزایش داشته است.
در این گزارش آمده است که عراق، امارات متحده عربی و فدراسیون روسیه عمده‌ترین خریداران محصولات کشاورزی صادراتی ایران هستند و در این مدت ۳۱۴ میلیون دلار محصولات کشاورزی به عراق، ۱۹۱ میلیون دلار به امارات متحده عربی و ۱۵۰ میلیون دلار به فدراسیون روسیه صادر شده است، بنابراین بیش از ۶۱ درصد از صادرات محصولات کشاورزی ایران در این مدت به سه کشور فوق صادر شده است.
همچنین به گفته سیدروح‌الله لطیفی، سرپرست اداره‌کل پایش و تجارت خارجی سازمان تعاون روستایی ایران، در این بازه زمانی، عراق با خرید یک میلیون و ۳۱۹ هزار تن کالای غذایی و کشاورزی به ارزش ۷۲۹ میلیون و ۶۰۷ هزار دلار، نخستین مقصد صادراتی محصولات غذایی و کشاورزی ایران بود که ۴۳ درصد وزن و ۳۷ درصد ارزش صادرات را به خود اختصاص داده است.
مطابق اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، در پنج ماه امسال ۵۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۱۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار به خارج از کشور صادر شده است.
سهم ۵.۵ درصدی محصولات کشاورزی از صادرات
بنابراین، محصولات کشاورزی تنها سهم ۵.۵ درصدی از صادرات کشور داشته است، این در حالی است که بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی، کشاورزی در ایران بزرگ‌ترین بخش اقتصادی پس از بخش خدمات است که حدود ۲۶ درصد تولید ناخالص داخلی و ۲۶ درصد از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص می‌دهد، همچنین محل اشتغال ۲۳ درصد از شاغلان کل کشور است و بیش از ۸۰ درصد غذای کشور در این بخش تأمین می‌شود.
بنابراین بخش کشاورزی توانایی ارزآوری بیش از این را نیز دارد و در صورت تقویت صادرات در این بخش، علاوه بر رونق اقتصاد و تولید داخلی اشتغال این بخش نیز بهبود پیدا می‌کند.
البته آن‌طور که آخرین گزارش مرکز ملی آمار از رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده رشته فعالیت‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد بخش کشاورزی عملکرد خوبی نداشته و رشد محصول ناخالص داخلی آن از ۱۴۰۱ تاکنون منفی بوده، به‌طوری که رشد محصول ناخالص داخلی در بخش کشاورزی در سه ماهه نخست سال جاری، برابر منفی ۴.۶ درصد بوده است.
تهاتر ارزی امنیت صادرات را از بین می‌برد
فروزان آقابزرگی، عضو هیئت‌مدیره انجمن صادرکنندگان محصولات کشاورزی درخصوص موانع صادرات محصولات کشاورزی به خبرنگار سرمایه ایرانی می‌گوید: با توجه به محدودیت‌های ذخایر ارزی، ایفای تعهد ارزی بر دوش صادرکننده قرار گرفت.
وی با بیان اینکه انتقال ارز به صورت تهاتری از طریق کشور ثانویه یا از طریق صرافی انتقال پول به ایران انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: در روش‌های مختلف انتقال پول، ضریب اطمینان و امنیت برای صادرکننده وجود ندارد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن صادرکنندگان محصولات کشاورزی می‌گوید: یکی از مشکلاتی که در روند صادرات وجود دارد، بخشنامه‌های خلق‌الساعه‌ای است که دولت از طریق وزارتخانه‌های مختلف ابلاغ می‌کند.
آقابزرگی ادامه می‌دهد: تصمیم‌گیران در حوزه صادرات، با این حوزه و مسائل آن آشنایی ندارند و همین موضوع مشکلات فراوانی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده است.
وی تصریح می‌کند: به عنوان مثال ممکن است یک صادرکننده محصولی را برای صادرات آماده کند، اما ناگهان با تصمیم ممنوعیت صادرات مواجه شود که منجر می‌شود بازار صادراتی خود را از دست دهد، این نوع تصمیمات ثبات امنیت اقتصادی را از بین برده است و صادرکنندگان نمی‌توانند بر مبنای برنامه‌ریزی‌های خود عمل کنند.
عضو هیئت‌مدیره انجمن صادرکنندگان محصولات کشاورزی با اشاره به نبود تسهیلات ویژه برای صادرکننده‌ها خاطرنشان می‌کند: در سال‌های ۸۸-۸۷ مشوق‌های صادراتی به صادرکننده‌ها تعلق می‌گرفت، اما بیش از ۱۴ سال است این مشوق‌های صادراتی برداشته شده، البته قرار بوده است تسهیلات با سود کم به صادرکنندگان پرداخت شود که اجرا نمی‌شود، اکنون فقط یارانه‌هایی برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی در نظر گرفته شده است که به همه صادرکنندگان تعلق نمی‌گیرد.
نوسانات ارزی منجر به از دست رفتن بازارهای صادراتی می‌شود
آقابزرگی ادامه می‌دهد: برای صادرکننده‌ای که می‌خواهد به صورت حرفه‌ای فعالیت کند و نیاز به بستن قراردادهای بلندمدت دارد؛ التهابات و نابسامانی‌های قیمت ارز منجر می‌شود که فرصت رقابت با سایر تجار را از دست دهد و این فرصت به دست رقبای قدرتمندی همچون تجار ترکیه که از حمایت‌های دولت بسیاری در زمینه صادرات برخوردارند، می‌افتد.
وی تصریح می‌کند در دولت هشتم و نهم، نگهداری دلار جرم محسوب می‌شد، از این‌رو در کشورهایی همچون عراق و افغانستان این روند ایجاد شد که ارز تجار ایرانی را با ریال مبادله می‌کردند، همین موضوع منجر به آغاز روند خرید ریالی کالا از تجار ایرانی و کاهش ورود ارز به کشور و به دنبال آن کاهش منابع ارزی شد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن صادرکنندگان محصولات کشاورزی ادامه می‌دهد: بیشتر کشورهای همسایه از این روش برای مبادلات تجاری خود با ایران بهره می‌برند، حتی روش‌هایی همچون خرید محصولات کشاورزی در مزارع نیز توسط تجار کشورهای همسایه به کار برده می‌شود.
کاهش تولید ناشی از افزایش هزینه‌های اولیه
آقابزرگی با بیان اینکه افزایش قیمت نهاده‌ها، سبب افزایش هزینه‌های تولید می‌شود، اضافه می‌کند: افزایش هزینه‌های تولید، صادرکننده را مجبور به خریداری محصول با قیمت بالاتری کرده است و از طرفی، خرده‌مالک‌ها نیز کاهش تولید داشته‌اند و همین موضوع موجب شده است صادرکنندگان با در نظر گرفتن ناتوانی در تأمین محصول، نتوانند قرارداد بلندمدت با حجم بالا برای صادرات منعقد کنند.
وی با اشاره به معضل حمل‌ونقل در حوزه صادرات تصریح می‌کند: در حوزه صادرات محصولات کشاورزی با دو نوع کالا که ارزش وزنی یا ارزش ریالی بالایی دارد مواجهیم، به عنوان مثال کالاهایی همچون سیب‌زمینی و پیاز با حجم زیاد و قیمت پایین، دارای ارزش وزنی بوده و کالایی همچون زعفران با حجم کم و قیمت بالا، ارزش ریالی بالایی دارند.
هزینه‌های تحمیلی ترانزیت کالا
عضو هیئت‌مدیره انجمن صادرکنندگان محصولات کشاورزی می‌گوید: در چنین محصولاتی برای حمل‌ونقل با مشکل مواجهیم، علاوه بر این کمبود ماشین‌های سردخانه‌ای نیز یکی از مشکلات حمل‌ونقل محصولات کشاورزی است.
آقابزرگی اضافه می‌کند: در ناوگان حمل‌ونقل زمینی محصول شاهد آن هستیم که در برهه‌های زمانی مختلف، رانندگان به یک‌باره با هماهنگی یکدیگر قیمت‌ها را افزایش می‌دهند و صادرکنندگانی که با محدودیت زمانی مواجه هستند نیز ناچارند به این قیمت‌ها تن بدهند.
وی با اشاره به اینکه سال‌هاست دولت برای صادرات یک برنامه مدونی در نظر نگرفته است، افزود: این موضوع زمینه‌ای را برای رقبایی همچون ترکیه که یارانه‌های بسیاری در موضوع حمل‌ونقل دریافت کرده‌اند، فراهم می‌کند و بازار عراق و روسیه را با موضوع حمل‌ونقل تصاحب می‌کنند.
نبود تسهیلات و حمایت‌های دولتی در بخش کشاورزی منجر شده است که صادرکنندگان این حوزه با مشکلات فراوانی مواجه شوند و از امنیت سرمایه‌گذاری برخوردار نباشند، این در حالی است که رقبایی همچون ترکیه در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند و با حمایت از بخش کشاورزی به دنبال به دست گرفتن بازارهای صادراتی کشورهای همسایه باشند، بنابراین لازم است به این بخش بیش از پیش توجه شود، چراکه می‌تواند ارزآوری خوبی برای کشور داشته باشد.
منبع خبر : ایمنا
