اشتباه محاسباتی مشاور وزیر اقتصاد/۵۰ میلیون نان کجا و چگونه گم شده است؟
به گزارش پایگاه خبری سرمایه ایرانی، چندی پیش گزارشی مبنی بر گم شدن روزانه ۵۰ میلیون قرض نان در کشور منتشر شد. در این گزارش محمدجلال، معاون وزیر اقتصاد و امور دارایی اظهار کرد که رصد کارتخوان‌هایی که در نانوایی‌ها در مرحله اول اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان نصب شده است، میزان نان فروخته شده برابر مصرف ۱۶ هزار و ۷۰۰ تن در یک روز است که این میزان حدود پنج هزار تن کمتر از آرد دولتی تخصیص داده شده به نانوایان است.
به گفته وی، با این میزان آرد می‌توان حدود ۵۰ میلیون قرص نان تولید کرد. در نهایت در این گزارش نیز مطرح شد که این میزان آرد قاعدتاً برای سایر مصارف از جمله خوراک دام و طیور مصرف شده یا به صورت غیرمجاز و با قیمت‌های بالاتر به واحدهای صنفی و صنعتی مصرف کننده آرد فروخته می‌شود. همچنین بخشی از این آرد دولتی، از بین نانوایان وارد شبکه قاچاق آرد می‌شود. گفتنی است مبنای محاسبه معاون وزیر اقتصاد برای معادل سازی آرد مصرفی و قرص نان، ۱۰۰ گرم آرد برای تولید یک قرص نان لواش است.
اما واقعیت این نان‌های گم شده چیست؟
به عقیده کارشناسان مبنای این محاسبه را خطا می‌دانند و معتقدند که فقدان دانش فنی در این موضوع کارشناسان طرح را گمراه کرده و باعث مفقودشدن ۵۰ میلیون قرص نان شده است. هدر رفت آرد در فرآیند پخت، چانه زنی یا حتی انتقال کسیه‌های آرد به نانوایی مبنای محاسبات مسئولان وزارت اقتصاد قرار نگرفته و همچنین وزن چانه‌ها و نان‌های مختلف تولیدی نانوایان کشور نیز در این گزارش به اشتباه مطرح شده است.
در ادامه یادداشتی که محمدرضا خواجه، عضو کمیته نان طیب آستان قدس و نایب رئیس انجمن علوم و فنون غلات در این رابطه در اختیار خبرگزاری سرمایه ایرانی، قرار داده است را می‌خوانید:
هر کیسه آرد ۴۰ کیلویی، ۶۰ کیلو خمیر می‌دهد نه بیشتر! وقتی ۶۰,۰۰۰ گرم (۶۰ کیلو خمیر) را تقسیم بر وزن چانه دلخواه کنید، با توجه به اینکه وزن تافتون و لواش استاندارد ۲۰۰ گرم است، حدود ۳۰۰ عدد چانه می‌دهد. اگر یک کیسه آرد ۴۰ کیلویی را خمیر کنیم و با آن چانه ۱۷۰ گرمی بگیریم ۳۵۰ عدد می‌دهد نه ۴۰۰ عدد ادعا شده!؟ توسط سخنگوی طرح هدمند سازی نان.
محل مفقود شدن ۵۰ میلیون نان در ایران به شرح زیر است:
۱- دولت به همه آسیاب‌های کشور دستور داده می‌توانید ۱۴ درصد رطوبت به گندم تزریق کنید که گروهی تا ۱۶ و ۱۸ درصد هم می‌دهند و همین امر باعث افت شدید وزن کیسه ۴۰ کیلویی در مغازه می‌شود، چون محیط گرم و خشک است و حدود سه تا چهار کیلو افت وزن در هر کیسه رخ می‌دهد. در شهرهای شمالی و جنوبی شرجی بودن هوا و باران و رطوبت آن را به حدی زیاد است که آرد داخل کیسه هاکلوخه می‌شود و افت وزن تا مرز چهار کیلو در ۴۰ کیلو هم می‌رسد و حدود یک کیلو هم در فرآیند پخت مصرف (غیب) می‌شود!
۲- موقع تخلیه آرد داخل میکسر، ته هر کیسه حدود ۳۰۰ گرم آرد بجا می‌ماند که قابل تخلیه نیست.
۳- موقع چانه گیری و پهن کردن چانه به تناسب وزن چانه‌ها حدود ۲۰ گرم آرد مصرف می‌شود.
۴- موقع پخت هر کیسه، حدود ۴۰۰ گرم آرد کف مغازه می‌ریزد که غیر قابل کنترل است.
۵- موقع پخت به دلیل نوسان کیفی آردها و تلاش برای تنظیم دما، هر کیسه بین ۵ تا ۱۰ قرص نان ضایعاتی دارد.
۶- بسیاری از مردم هنوز کارت نمی‌کشند و با پول نقد نان می‌خرند.
۷- محاسبه نشدن نان مصرفی مهاجران افغانستانی.
۸- حساب نشدن نان رستوران‌ها، خیریه‌ها و روضه‌ها که عموماً نذری است.
۹- حساب نشدن نان دانشگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، پادگان‌ها و زندان‌ها که عموماً کارت نمی‌کشند و در انتهای ماه تسویه می‌کنند.
۱۰- هنوز تعداد زیادی از نانوایان به کارتخوان وصل نیستند و خیلی مواقع نیز در مناطق دور افتاده دچار قطع و وصل شده و نانوا مجبور است پول نقد بگیرد که در کارتخوان منظور نمی‌شود.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت ارزیابی تیم تصمیم‌گیر برای نان کشور کارشناسی نیست، چون در محاسبه نان خروجی از هر کیسه آرد فرآیند پخت و ضایعات کنترل پذیر و کنترل ناپذیر را محاسبه نکرده‌اند.
سخنگوی طرح ادعا کرده است که هر کیسه ۴۰ کیلویی آرد حدود ۴۰۰ چانه ۱۷۰ گرمی می‌دهد در صورتی که ۳۵۰ عدد بیشتر نمی‌دهد. گفته‌اند هرکیسه آرد ۴۰ کیلویی حدود ۳۴۰ چانه ۲۰۰ گرمی می‌دهد که هرگز بیش از ۳۰۰ چانه نمی‌شود زیرا آب دوستی خمیرنان تافتون و لواش خیلی کمتر از سنگک و بربری است که خمیر نرم دارند. آب دوستی (کیل دهی) یک کیسه ۴۰ کیلویی ۵۰ درصد است یعنی ۲۰ کیلو به علاوه ۴۰ کیلو آرد، ۶۰ کیلو خمیر می‌دهد. وقتی این مقدار را تقسیم بر وزن چانه دلخواه کنیم تعداد چانه در هر کیسه به دست می‌آید.
علت اینکه مسئولان از نان لواش نام بردند و اشاره‌ای به بربری و سنگک نشده، نداشتن اشرا فنی نسبت به کیفیت خمیر این نان‌ها باهم است. خمیر بربری و سنگک خیلی نرم‌تر از تافتون و لواش است و آب دوستی بیشتری دارد. هر چانه ۲۰۰ گرمی ۱۳۵ گرم آرد نیاز دارد. اگر برای هر ایرانی دو قرص نان با وزن چانه ۲۰۰ گرم در نظر بگیریم که پس ازپخت ۱۵۰ گرم می‌شود، یعنی هر ایرانی ۳۰۰ گرم نان (دوقرص) در روز بخورد که اخیراً انستیتو تحقیقات تغذیه و سازمان غله کشور عدد ۳۲۰ گرم را اعلان کرده است و قبلاً ریاست جمهوری ۴۵۰ گرم نان را اعلام کرده بود.
برای دو قرص نان استاندارد با با چانه ۲۰۰ گرمی، ۲۷۰ گرم آرد نیاز داریم (هرنان ۱۳۵ گرم آرد). ۲۷۰ گرم آرد برای ۸۵ میلیون ایرانی ۲۲,۹۵۰ تن آرد در روز می‌شود ولی مسئول مربوطه گفته که ۱۸,۰۰۰ تن آرد برای مصرف روزانه مردم کافی است! این درحالیست که اگر هفت میلیون افغانستانی و سه میلیون مهاجر غیر افغانستانی را به جمعیت ۸۵ میلیونی ایرانی (۹۵ میلیون سکنه ایران) در ۲۷۰ آرد ضرب کنیم، مقدار روزانه آرد ۲۵۶۵۹ تن در روز برآورد می‌شود نه ۱۸,۰۰۰ تن! و اگر مبنای محاسبه ما برای هر نفر در روز ۴۵۰ گرم نان (۳ عد د تافتون یا یک عدد سنگک) در نظر گرفته شود، آرد مورد نیاز ۳۴,۴۲۵ تن در روز است (معادل ۴۰۵ گرم آرد یا ۶۰۷ گرم خمیر) نه ۱۸,۰۰۰ تن!
کمترین آرد در نظر گرفته شده برای هر ایرانی در سازمان غله حدود ۷ کیلو آرد در ماه یعنی ۲۳۳ گرم در روز است که استان اصفهان و خیلی از شهرها دریافت می‌کنند ولی خیلی از استان‌ها مثل لرستان دو برابر یعنی ۱۴ کیلو در ماه (۴۶۶ گرم در روز) دریافت می‌کنند. ۲۳۳ گرم آرد با ۵۰ درصد کیل آب، ۳۴۹ خمیر می‌دهد و اگر این مقدار خمیر را تقسم بر دو کنیم وزن چانه لواش ۱۷۵ گرم می‌شود. (که بعد از پخت حدود ۱۳۰ گرم نان مفید می‌شود) یا دوقرص نان لواش.
اگر مبنای محاسبه مسئول مربوطه، نان لواش باشد که هست، یک چانه لواش ۱۷۰ گرمی برخلاف محاسبه ایشان ۱۱۵ گرم آرد نیاز دارد نه ۶۶ گرم، چون باید با احتساب آرد مصرفی جهت چانه گیری و پهن کردن خمیر حساب کرد. یک چانه استاندارد (۲۰۰ گرمی) حدود ۱۳۵ گرم آرد نیاز دارد نه کمتر. همین اشتباه محاسباتی باعث گمراه شدن این عزیزان شده و به تصور اینکه نانوایان آرد فروشی می‌کنند سهمیه آرد نانوایان را زیادی تلقی کرده و سهمیه آرد اکثر نانوایان قزوین را بین ۵۰ تا ۱۰۰ کیسه کسر کرده‌اند! یعنی متهم سازی نانوا به تخلف و آرد فروشی که کاملاً نادرست و غیراخلاقی است.
اگر برای هر ایرانی ماهانه هفت کیلو آرد درنظر بگیریم، روزانه ۲۳۳ گرم یعنی ۲ عددچانه ۱۷۰ گرمی لواش معادل ۲۸۰ گرم نان (پس از پخت) می‌شود که خوراک هر ایرانی طبق آخرین گزارش سازمان غله ۳۲۰ گرم نان است نه ۲۸۰ گرم! یعنی دوعدد چانه ۲۰۰ گرمی نه چانه ۱۷۰ گرمی! با این فرمول هر ایرانی ماهانه ۵۲ قرص نان تافتون (چانه ۲۰۰ گرم) یا ۶۱ قرص نان لواش (چانه ۱۷۰ گرم) سهمیه دارد که خیلی کم است! لذا اگر برای هر ایرانی روزانه ۲ قرص لواش با چانه ۱۷۰ گرمی در نظر بگیریم، ۲۳۰ گرم آرد نیاز دارد (هرنان ۱۱۵ گرم) و اگر ۲ قرص تافتون با چانه ۲۰۰ گرم در نظر بگیریم، روزانه ۲۵۰ گرم آرد نیاز دارد. یعنی ۲۱,۲۵۰ تن در روز برای ۸۵ میلیون ایرانی و۲۳,۷۵۰ تن برای ۹۵ میلیون ایرانی با اتباع خارجی نه ۱۸۰۰۰ تن مطرح شده توسط مسئول مربوطه.
اما پاسخ به این سوال که ۵۰ میلیون نان لواش کجا گم شده؟ هرکیسه آرد ۴۰ کیلویی به‌طور متوسط ۳۵ کیلو آرد خالص نصیب نانوا می‌کند و باقیمانده آن در اثر حذف رطوبت آرد در نانوایی یا پرت حین پخت غیب می‌شود. ولی بد نیست بدانید اگر این ۵ کیلو آرد پرت شده در فرآیند پخت به نان تبدیل می‌شد بیش از ۷ کیلو خمیر معادل ۴۴ قرص نان لواش با چانه ۱۷۰ گرم می‌داد که اگر این تعداد را در تعداد کیسه آرد مصرفی روزانه کشور ضرب کنیم (۵۷۵ هزار کیسه) ۲۴ میلیون قرص در روز می‌شود (نصف عدد ۵۰ میلیون نان گم شده).
حال اگرتعداد نان مصرفی روزانه ۱۰ میلیون خارجی مقیم کشور را به این عدد اضافه کنیم (هر افغانستانی حداقل روزی ۳ قرص نان می‌خورد نه کمتر) ۳۰ میلیون می‌شود. مجموع ۳۰ میلیون و ۲۴ میلیون می‌شود ۵۴ میلیون نه ۵۰ میلیون. پس روزانه در ایران به اندازه ۵۴ میلیون قرص نان غیب می‌شود ولی نه توسط نانوا و این درست نیست که زحمات این قشر زحمت کش را زیر سوال ببریم.
منبع خبر : ایمنا
