به گزارش پایگاه خبری سرمایه ایرانی، تاریخ معماری و شهرسازی اسلامی مبین این مطلب است که مسکن و محلات مسکونی علاوه بر ساختار کالبدی خود، مفاهیم و معانی والایی را به همراه دارد؛ در شهر اسلامی ضمن پاسخگویی به نیازهای مادی، بستر آرامش معنوی و توجه به نیازهای روحی جوانان چون امنیت، عبادت و حیات جمعی نیز فراهم شده است و رفتارهای فردی در بطن رفتارهای اجتماعی تعریف و تبیین می‌شود، اما به تبع پیامدهای زندگی مدرن و تغییر در ساختار رفتارهای انسانی، آسیب‌ها و عوامل مخربی مفاهیم زندگی جاری در مسکن و محله را تحت تاثیر و تنزل قرار داد، مرور مفاهیم ارزشمند زندگی در خانه و محله اسلامی، آثار و نتایج بی‌توجهی به هویت اسلامی در شهرسازی معاصر نیازمند بررسی و تحلیل است که دستمایه‌ای برای تقویت مفاهیم والای سکونت ارائه خواهد داد.
اصول شهرسازی اسلامی
دولت‌ها بیشترین تلاش را دارند تا با تکیه بر اصول و مبانی مهندسی شهرهایی زیبا را به نمایش بگذارند. برخی دولت‌ها خود را ملزم به رعایت هنجارها، ارزش‌ها و اصول دینی می‌دانند و معتقد هستند در حوزه شهرسازی باید این اصول مد نظر قرار گیرد، دولت جمهوری اسلامی ایران نیز سعی بر آن دارد تا در حوزه شهرسازی، اصول و ارزش‌های اسلامی را مدنظر قرار دهد، از این رو تبیین اصول و هنجارهای شهرسازی الزامی است، “فقه تمدنی” که یکی از زیر شاخه‌های “فقه شهرسازی” است این رسالت را بر عهده دارد تا با روش اجتهادی اصول مدنظر اسلام را در حوزه شهرسازی از منابع معتبر اسلامی استخراج و در اختیار مجریان امر قرار دهد؛ از منظر فقه اسلامی اصول و قواعدی همچون لزوم عمران و آبادی زمین، مصلحت، عدم اضرار به انسان‌ها و محیط زیست، حرمت اتلاف بر مقوله شهرسازی حکم‌فرما است.
تاثیر شهر اسلامی بر جوانان
پارادایم بر پایه نگرش فلسفی و اعتقادی است که اندیشمندان به عنوان اصول به آن باور دارند و فرایند تولید علم را هدایت می‌کند، پارادایم‌های رایج در علوم انسانی عبارت هستند از پارادایم اثبات‌گرایانه، تفسیری و انتقادی؛ از آنجا که تمدن غرب در چند قرن اخیر، پیشرو و جلودار عرصه علم بوده است، علوم موجود در دانشگاه‌ها، به‌ویژه در علوم انسانی، محصول تفکر و ترجمۀ تمدن غربی است؛ مبانی پارادایمیک علوم غربی در مقابل مبانی اسلامی است؛ با توجه به اینکه شهر بر ابعاد روحی، روانی، فکری و جسمی جوانان تأثیرگذار است و کالبد و فضای شهر نشان‌دهنده نوع فرهنگ، ارزش و اعتقادات جامعه است، برای تحقق شهر اسلامی نمی‌توان از پارادایم‌های رایج در علوم انسانی، به دلیل تفاوت‌های بنیادی که با نگاه اسلام دارد، استفاده کرد.
لذا باید چهارچوب فکری منطبق بر نگاه دینی در تحقق شهر اسلامی تولید شود، نظریات علوم اسلامی با توجه به وابستگی به دین باید علاوه‌بر اثبات استناد آنها به منابع و معارف اسلامی، از کارآمدی مناسب برخوردار باشند و توان رقابت و برتری نسبت به سایرین را داشته باشند.
شهر اسلامی مامنی امن برای جوانان
جوان به میزانی که در ساماندهی مکان زندگی خویش از آموزه‌های اسلامی بهره جوید، آن مکان زمینه ساز رشد و کمال او خواهد شد که این تعبیری از معماری و شهر اسلامی است پس انتظار می‌رود که شهر اسلامی به عنوان شهری که تمام ویژگی‌های کالبدی و عملکردی آن از اسلام نشات گرفته است، مامن امنی برای شهروندان جوان جهت تعالی و عبودیت خدا باشد، این مهم تحقق نمی‌یابد مگر تمام مولفه‌های شهرهای اسلامی در این شهرها تجسم یافته و زمینه را برای تعالی شهروندان فراهم سازند.
تاثیر معناداری شهر بر سبک گذران فراغت جوانان
فضای شهری از جمله مفاهیم علمی است که در رشته‌های مختلف علوم اجتماعی مانند جامعه شناسی، انسان شناسی، معماری و شهر سازی دارای تعاریف و حوزههای متفاوت کاربردی است؛ در یک تقسیم بندی از ابعاد، معیارها و اصول فضای شهری، می‌توان ابعاد عملکردی، معنایی و اجتماعی برای آن قائل بود، در شهر اوقات فراغت آن هم برای جوانان با توجه به ماهیت و محتوایی که دارد یکی از مهمترین سازه‌های اجتماعی است که بر تمامی ابعاد حیات اجتماعی جوانان تاثیر می‌گذارد؛ تاثیر این سازه اجتماعی را علاوه بر سطح خرد، می‌توان در سطح کلان و در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز جستجو کرد؛ فضای اجتماعی شهر تاثیر مثبت و معناداری بر سبک گذران فراغت جوانان دارد.
بی توجهی به شهرسازی اسلامی برای جوانان، سبب تنزل کیفیت سکونت در شهرسازی سال‌های اخیر شده که از آن جمله می‌توان به کمرنگ شدن اصالت و احساس تعلق به خانه و محله، بی‌توجهی به مفهوم حریم در سکونت و تضعیف امنیت در محلات و نبود آرامش روحی در مسکن اشاره کرد.
نمود آموزه‌های اسلامی در ساختار کالبدی شهرهای ایران
با آغاز دوران پس از اسلام شاکله شهرهای ایران از شهرسازی ویژه این دوران، متأثر شده است که آثار به جای مانده در این شهر گویای این امر است، گویا راه و رسم ویژه‌ای در این سرزمین بوده است تا خانه، آبادی و شهر را بسازد و این راه و رسم اگرچه در دوران مدرن از طریق هجوم بی‌رویه شهرسازی متناسب با ابزارهای مدرن دست خوش تغییر قرار گرفته است، با این حال بافت مدرن خود را در بستری جای داده است که شهر اسلامی از گذشته برای او ایجاد کرده است.
منبع خبر : ایمنا
