به گزارش پایگاه خبری سرمایه ایرانی، خامه‌دوزی یا سفید دوزی روی الیاف و پارچه‌های مخصوص به همت دستان زنان باذوق سیستانی به نقش درمی‌آید، این هنر هنری از خانواده سوزن‌دوزی است که از نقوش خاص و اصیل بومی شکل‌گرفته و به‌وسیله ابریشم نتابیده به شکل‌های برجسته هندسی و به‌صورت گل‌های هشت پر، مربع، مثلث و… روی پارچه‌هایی از جنس کتان می‌نشیند.
خامه‌دوزی شباهت زیادی به هنر سوزن‌دوزی دستان زنان بلوچ دارد اما تنها تفاوت بین آن‌ها استفاده از نخ ابریشم رنگ سفید در هنر خامه‌دوزی است. زهرا میری، هنرمند صنایع‌دستی و کارآفرین سیستان و بلوچستانی درباره مشکلات این هنر اصیل ایرانی و بومی گفت و گویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
درباره زهرا میری
زهرا میری یکی از فعالان و هنرمندان به نام در رشته خامه‌دوزی دستی سیستان و بلوچستان است که کار درزمینه ٔ هنرها و دوخت‌های سنتی را از دوران کودکی و نوجوانی آغاز کرده است و به دلیل علاقه به این هنر زیبا و سنتی کار را تا ایجاد کارگاه تولید محصولات خامه‌دوزی و آموزش به علاقه‌مندان این هنر پیش برده است.
میری به دلیل مهارت خاص خود در این هنر به‌عنوان چهره ماندگار استان سیستان و بلوچستان شناخته‌شده است و توانسته تاکنون در نمایشگاه متعددی برای معرفی این رشته را نه‌فقط در کشور بلکه خارج از کشور شرکت کند.
از چه سالی وارد کار خامه‌دوزی به‌صورت حرفه‌ای شده‌اید؟
کار در بخش سوزن‌دوزی مختص سیستان و بلوچستان را از سال ۹۳ آغاز و درزمینه ٔ های خامه‌دوزی، سیاه دوزی و گلدوزی فعالیت خود را توسعه دادم. از سال‌های گذشته تاکنون پیش‌زمینه کارآفرینی در حوزه دوخت‌های خامه‌دوزی و سیاه دوزی را فراهم کردم و اینک بیش از ۱۵۰ بانوی کارآفرین در شهرستان نیمروز سیستان و بلوچستان در مجموعه “هشت پر” زیر نظر من مشغول به فعالیت هستند.
در مورد هنر خامه‌دوزی توضیح دهید.
خامه‌دوزی هنری اصیل در سیستان و بلوچستان است که گلدوزی کردن روی پارچه با خامه یا همان ابریشم نتابیده در سیستان قدمت زیادی دارد. در تهیه محصولات این هنر از نخ ابریشم یکرنگ که به‌طورمعمول سفید است استفاده می‌شود. قدمت این دوخت، هم‌زمان با قدمت ابریشم‌دوزی است و در طول گذشت زمان تحولاتی را پشت سر گذاشته است.
هنر خامه‌دوزی، نقوش ستاره‌ای، نقوش هندسی، انواع گره‌ها، خطوط منحنی، خامه کشی، بته‌جقه‌ای، نرگسی، الگوهای مختلف دم ماهی و تخم خربزه‌ای از نقوش رایج در این هنر است که خامه دوزان به سلیقه خود آن‌ها را روی پارچه می‌دوزند. خامه‌دوزی در حال حاضر فقط در روستاهای زابل رواج دارد و نقوش آن بیشتر متشکل از خطوط منحنی گردان است و به‌منظور تزئین جانماز، سجاده، عرق چین، جلیقه، رومیزی، روتختی، سفره و روکوسنی استفاده می‌شود.
ریشه اصلی خامه‌دوزی در سیستان و بلوچستان است، البته ممکن است در شهرهای دیگر هم کار را آموخته باشند؛ اما مانند سیستان و بلوچستان نیست.
چه اقداماتی را به‌عنوان یک کارآفرین در این زمینه صورت داده‌اید؟
کار درزمینه ٔ سیاه دوزی را در بخش آموزش ادامه دادم و با توجه به اینکه بحث ملی شدن هنر خامه‌دوزی مطرح شد، کار درزمینه ٔ خامه‌دوزی را به‌صورت همگانی و در راستای اشتغال‌زایی نیز پیگیری کردم و هم‌اکنون ضمن کار آموزش و تولید در کارگاه، در روستاها هم کار آموزش را انجام می‌دهم، به‌گونه‌ای که پارچه و نخ را در اختیار نیروها قرار داده تا آن‌ها کار را تولید کنند و به درآمدزایی برسند.
برنامه‌های سال جاری‌تان را شرح دهید.
در سال جاری افزایش طراحی و تعداد کار و راه‌اندازی کارخانه پارچه‌بافی و افزایش آموزش از اولویت‌های ما است، زیرا تقاضا برای کارها زیاد است و باید بتوانیم درزمینه ٔ تولید پارچه باکیفیت برای خامه‌دوزی نیز اقدام کنیم تا کارها همچنان از کیفیت و مرغوبیت لازم برخوردار باشند.
در سال جاری به دلیل افزایش تقاضای کارمان، درزمینه ٔ چرم هم ورود خواهیم کرد و پرت‌های خامه‌دوزی را بر روی تکه‌های چرم انجام می‌دهیم؛ زیرا سوزن‌دوزی بر روی چرم کار بسیار فاخری می‌شود.
محصولات شما به چه کشورهایی صادر می‌شوند؟
کارهای تولیدی هنرمندان سیستان و بلوچستان درزمینه ٔ خامه‌دوزی به کشورهای همسایه همچون امارات صادر می‌شود، ضمن اینکه در طول سال در نمایشگاه‌های سراسر کشور نیز شرکت می‌کنیم و محصولاتمان را به بازار استان نیز ارائه می‌دهیم.
چه مشکلاتی درزمینه ٔ تولیدات خامه‌دوزی بر سر راهتان وجود دارد؟
درزمینه ٔ تولید کارهای خامه‌دوزی با مشکلاتی نیز مواجه هستیم که از آن جمله می‌توان به تأمین مواد اولیه اشاره کرد؛ اول اینکه به دلیل اینکه طاقه‌های پارچه را به تعداد بالا از کارخانه‌ها نمی‌توانیم بخریم، باید کار را از توزیع‌کننده بگیریم؛ چون کارخانه به‌طور مثال ۱۵ طاقه نمی‌دهد؛ دیگر اینکه پارچه بارنگ‌های خاصی که مدنظرمان است پیدا نمی‌شود یا پارچه با تراکم ریزتر به‌سختی پیدا می‌شود؛ زیرا هر چه تراکم ریزتر باشد کار بهتر می‌شود.
با توجه به اینکه ابریشم خام تولید داخلی ندارد و از افغانستان و پاکستان وارد می‌شود، اگر وسط کار یک رنگ تمام شود برای تهیه آن با مشکل مواجه خواهیم شد، زیرا فقط دو خرازی در زاهدان هستند که نخ را شخصی وارد می‌کنند، افزایش قیمت نیز از دیگر مشکلاتمان است.
چه محصولاتی را تولید می‌کنید؟
تخصص ما در دوخت کوسن، رومیزی، زیربشقابی، کیف آرایشی، جعبه دستمال‌کاغذی، پرده خامه‌دوزی و لباس است که برای تهیه پارچه لباس نیز با مشکل مواجه هستیم؛ زیرا پارچه لباس باید لطیف باشد و از پارچه کوسن نمی‌توان برای آن استفاده کرد و پارچه‌های لباس موجود در بازار به دلیل داشتن درصد پلاستیک بالا ارزش کار خامه‌دوزی را ندارند.
هنر خامه‌دوزی را چگونه هنری می‌بینید؟
در شرایطی که به دلیل تغییر سبک زندگی در سال‌های اخیر، شاهد فراموش‌شدن لباس اقوام ایرانی و حتی هنرهای سنتی آن‌ها هستیم، بنابراین کار بانوان هنرمند سیستان و بلوچستانی درزمینه ٔ خامه‌دوزی کاری ارزشمند در راستای ترویج هنرهای سنتی ایران‌زمین است که می‌توانند ضمن احیای این هنرهای اصیل و ارزشمند موجب رونق کسب‌وکار و رونق اقتصادی نیز برای خود و منطقه و کشور نیز شوند.
منبع خبر : ایمنا
