تنگه هرمز؛ شریان حیاتی انرژی و گزینه استراتژیک ایران در بحران‌ها
به گزارش خبرگزاری سرمایه ایرانی، در ماه می سال ۲۰۲۵، روزانه ۲۱.۱ میلیون بشکه نفت و محصولات نفتی از تنگه هرمز عبور کرده است که عربستان با سهم ۳۴ درصدی معادل ۷.۲ میلیون بشکه، بیشترین سهم را دارد. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، بیش از ۸۰ درصد از نفت، فرآورده نفتی و گاز مایع‌شده از این تنگه به شرق آسیا می‌رود و ۶۹ درصد آن به کشورهای چین، هند، ژاپن و کره‌جنوبی تعلق دارد؛ چین با ۳۸ درصد بیشترین سهم را دارد، در حالی که آمریکا تنها ۳ درصد از نفت عبوری از تنگه هرمز را تأمین می‌کند و اگرچه آمریکا به تنگه هرمز وابسته نیست، اما، بستن این آبراهه و جهش قیمت نفت به ۱۵۰ دلار می‌تواند بازار مالی آمریکا را با ریزش ۵ تا ۸ درصدی و خسارتی معادل ۲۰۰۰ میلیارد دلار مواجه کند.
در پی تنش‌های اخیر میان ایران و ایالات متحده، احتمال بستن تنگه هرمز به عنوان یک گزینه استراتژیک از سوی ایران مطرح شده است. این تنگه به عنوان شریان حیاتی برای تجارت جهانی نفت شناخته می‌شود و مجلس ایران قانونی را تصویب کرده که به نیروهای مسلح این کشور اجازه می‌دهد در صورت لزوم، اقدام به بستن این آبراهه کنند. تحلیلگران بازار نفت نسبت به تبعات این اقدام هشدار داده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که بستن تنگه هرمز منجر به افزایش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی شود.
دولت ایالات متحده نیز به شدت به این تهدید واکنش نشان داده و مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که در صورت بستن تنگه هرمز، این کشور به طور مستقیم وارد عمل خواهد شد و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نگرانی‌های خود را از این اقدام ابراز کرده و از کشورهای تولیدکننده نفت خواسته است تا قیمت‌ها را پایین نگه دارند؛ تحلیلگران بر این باورند که هرگونه اختلال در عبور و مرور از این آبراهه می‌تواند به بحران‌های جدی در بازار انرژی منجر شود.
بستن تنگه هرمز نه تنها بر قیمت نفت تأثیرگذار خواهد بود، بلکه می‌تواند به تشدید تنش‌ها در منطقه و افزایش خطر درگیری‌های نظامی بین ایران و کشورهای غربی منجر شود. این وضعیت به وضوح نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک تنگه هرمز در معادلات سیاسی و اقتصادی جهانی است.
تحلیل استراتژیک بحران منطقه‌ای و نقش تنگه هرمز
افسانه خسروی، کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل در گفتگویی اظهار کرد: در صورت تشدید جنگ و بحران کنونی و پرداخت هزینه‌های جنگ از جیب کشورهای دیگر می‌تواند شرایط را به سویی سوق دهد که ایران بر صهیونیست غلبه کند، در حالی که سایر قدرت‌ها از جمله آمریکا، نیز مجبور به پرداخت هزینه‌های این جنگ شوند، شکست صهیونیست محتمل‌تر خواهد بود.
وی افزود: یکی از راه‌های افزایش هزینه برای آمریکا، تشدید قیمت نفت است، در حال حاضر، هزینه‌های جنگ به کشورهای دیگر تحمیل نشده، اما تنگه هرمز به عنوان یک گذرگاه استراتژیک می‌تواند نقش کلیدی در این معادله ایفا کند.
کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل تصریح کرد: بر اساس قوانین بین‌المللی، اگر امنیت یک کشور ساحلی همچون ایران به خطر بیفتد، آن کشور حق دارد عبور از تنگه هرمز را به حالت تعلیق درآورد و این بدان معناست که در صورت تهدید امنیتی، ایران می‌تواند عبور کشتی‌ها از این آبراه حیاتی را متوقف کند.
خسروی با اشاره از استفاده کشورهای حاشیه خلیج فارس از تنگه هرمز تاکید کرد: کشورهای حوزه خلیج فارس، از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر، از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت جهان هستند و در صورت تعلیق عبور از تنگه هرمز، این کشورها راهی برای صادرات انرژی از طریق خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند نخواهند داشت، از آنجا که این کشورها قراردادهای کلان انرژی با قدرت‌های غربی، به ویژه آمریکا و اروپا دارند، هرگونه اخلال در جریان نفت، منافع اقتصادی و امنیتی این کشورها را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
وی خاطرنشان کرد: دو نظریه برای تعلیق و اثر تعلیق تنگه هرمز وجود دارد، نخست اگر ایران تنگه هرمز را ببندد، این اقدام می‌تواند به گسترش دامنه جنگ منجر شود و کشورهای ثالث را وارد درگیری کند و این امر یعنی امنیت انرژی و امنیت انتقال انرژی برای غرب به شدت تهدید خواهد شد.
کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل ادامه داد: اگر تنگه هرمز به حالت تعلیق درآید و آمریکا و متحدانش وارد جنگ شوند، غرب با تمام قوای ناتو درگیر خواهد شد و این سناریو می‌تواند به یک جنگ تمام‌عیار منطقه‌ای یا حتی جهانی منجر شود.
خسروی بیان کرد: تعلیق تنگه هرمز نه‌تنها اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند به عاملی برای گسترش جنگ و ورود قدرت‌های بزرگ تبدیل شود و از سوی دیگر، اگر غرب وارد درگیری شود، ایران ممکن است به استراتژی «همه یا هیچ» متوسل شود که در هر دو حالت، این بحران پیامدهای عمیقی برای ثبات منطقه و امنیت انرژی جهان خواهد داشت.
به گزارش سرمایه ایرانی، تحلیل استراتژیک بحران منطقه‌ای و نقش تنگه هرمز نشان می‌دهد که این آبراه حیاتی نه تنها به عنوان یک گذرگاه اقتصادی، بلکه به عنوان یک عامل کلیدی در معادلات سیاسی و نظامی منطقه‌ای نیز عمل می‌کند و این اقدام می‌تواند به نفع ایران باشد و به شکست اسرائیل منجر شود، در حالی که قدرت‌های بزرگ همچون آمریکا نیز مجبور به پرداخت هزینه‌های این جنگ خواهند بود.
از سوی دیگر، کشورهایی از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی، به عنوان بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت جهان، در صورت تعلیق عبور از تنگه هرمز با مشکلات جدی در صادرات انرژی روبه‌رو خواهند شد و این اختلال نه تنها منافع اقتصادی این کشورها را تهدید می‌کند، بلکه امنیت انرژی غرب را نیز به خطر می‌اندازد، بنابراین، هرگونه اقدام ایران در این زمینه می‌تواند تبعات گسترده‌ای برای اقتصاد جهانی و امنیت انرژی داشته باشد.
اگر ایران تنگه هرمز را ببندد، ممکن است جنگ گسترش پیدا کند و کشورهای ثالث وارد درگیری شوند، که در روزهای اخیر آمریکا وارد جنگ مستقیم شد که این امر امنیت انرژی غرب را به شدت تهدید خواهد کرد و از سوی دیگر، اگر غرب به این درگیری وارد شود، ممکن است ایران به استراتژی «همه یا هیچ» متوسل شود، در هر دو حالت، بحران تنگه هرمز پیامدهای عمیقی برای ثبات منطقه و امنیت انرژی جهانی خواهد داشت و در شرایط کنونی، بسته شدن تنگه می‌تواند به عنوان یک گزینه استراتژیک برای ایران مطرح شود.
منبع خبر : ایمنا
