به گزارش پایگاه خبری سرمایه ایرانیاز تهران، شهید آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در دوران ریاست جمهوری خود با رویکردی عدالت‌محور و فسادستیز تلاش کرد تا تعامل سازنده‌ای با سایر قوا برقرار و در عین حال مشکلات اقتصادی کشور را به‌طور جدی پیگیری کند.
وی با حضور در میان مردم، شنیدن دغدغه‌های آنها و در نظر گرفتن تصمیمات قاطع، توانست اعتماد عمومی را تقویت و مسیر اصلاحات اقتصادی را هموار کند؛ مبارزه با فساد، شفاف‌سازی عملکرد دولت و حمایت از تولید داخلی از جمله اقداماتی بود که در این راستا انجام شد.
تعامل میان دولت و مجلس یکی از مؤلفه‌های اساسی در حکمرانی محسوب می‌شود، چراکه تصمیمات مهم کشور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در همکاری این دو قوه اتخاذ می‌شود.
در دولت سیزدهم و با تاکید شهید رئیسی این تعامل به‌شکلی مستمر و ساختاریافته دنبال شد تا ضمن پاسخگویی به دغدغه‌های نمایندگان، مسیر اجرای سیاست‌های کلان هموار شود، دولت شهید رئیسی توانست با رویکردی مبتنی بر گفت‌وگوی سازنده و تعامل هدفمند، همکاری نزدیکی با مجلس ایجاد کند.
چالش‌های ناشی از اختلاف‌نظرها به‌جای تبدیل شدن به نقاط تنش در جلسات کارشناسی حل و این مسئله موجب شد که تصمیمات مهمی از جمله اصلاح نظام یارانه‌ها، توسعه اقتصادی، و سیاست‌های خارجی متوازن به‌صورت مؤثر اجرا شود.
تجربه این دولت نشان داد که همکاری میان قوا نه‌تنها موجب افزایش کارآمدی در تصمیم‌گیری‌های کلان می‌شود، بلکه به ارتقای اعتماد عمومی و بهبود شاخص‌های حکمرانی کمک می‌کند، درس‌های به‌دست‌آمده از تعامل میان دولت و مجلس در این دوره می‌توانند راهگشای دولت‌های آینده باشد تا با رویکردی نظام‌مند، مشارکت فعال و پاسخگویی شفاف، مسیر توسعه کشور را هموارتر کنند.
آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با سیدمحمد حسینی، معاون پارلمانی دولت سیزدهم برای بررسی رویکرد شهید رئیسی و نحوه همکاری میان دولت سیزدهم و مجلس در موضوعاتی همچون بودجه‌نویسی، اصلاح یارانه‌ها و سیاست‌های کلان اقتصادی است.
تعامل دولت سیزدهم با مجلس و نقش آن در حکمرانی
ایمنا: یکی از ویژگی‌های خاص دولت سیزدهم، تعامل نزدیک با مجلس بود، این تعامل تا چه حد توانست به تسریع تصویب لوایح و رفع مشکلات کشور کمک کند، این تعامل همواره بدون چالش بود؟
حسینی: از ابتدای دولت، رئیس‌جمهور جلسات منظمی با نمایندگان مجلس برگزار کرد که در آن تمام اعضای مجلس فرصت بیان دیدگاه‌های خود را داشتند، این جلسات نه تنها شامل نشست‌های کلی با مجمع نمایندگان استان‌ها بود، بلکه هر نماینده نیز امکان دیدار و گفت‌وگوی مستقیم با رئیس‌جمهور را پیدا می‌کرد.
نکته قابل توجه این بود که رئیس‌جمهور با صبر و دقت به سخنان نمایندگان گوش می‌داد، یادداشت‌برداری انجام می‌داد و اطمینان حاصل می‌کرد که مسائل مطرح‌شده از سوی دفتر ریاست‌جمهوری پیگیری می‌شود.
این تعامل مستقیم موجب شد که در سال نخست، تمام نمایندگان بتوانند در جلسه‌ای اختصاصی با رئیس‌جمهور دیدار و دغدغه‌های خود را مطرح کنند، علاوه بر جلسات عمومی نشست‌های دوره‌ای هیئت دولت با نمایندگان مجلس نیز به‌صورت منظم برگزار می‌شد.
این نشست‌ها که در مجلس یا سالن اجلاس برگزار می‌شد، فرصتی بود تا نمایندگان بتوانند مسائل مورد نظر خود را به‌طور مستقیم با وزرا و شخص رئیس‌جمهور مطرح کنند.
برخی از مطالبات نمایندگان نیازمند بودجه‌ای بسیار فراتر از ظرفیت استان‌ها بود
ایمنا: از نظر شما مهم‌ترین اختلاف‌نظر دولت و مجلس در چه موضوعاتی بود و چگونه مدیریت شد که به تقابل تبدیل نشود؟
حسینی: تحقق تمام درخواست‌های نمایندگان ممکن نبود و برخی از مطالبات نیازمند بودجه‌ای بسیار فراتر از ظرفیت استان‌ها بود، برای نمونه در یک مورد خاص، نماینده‌ای درخواست اجرای پروژه‌ای داشت که برای تحقق آن، نیاز بود کل بودجه استان تخصیص پیدا کند، این مسئله نشان می‌داد که دولت باید میان خواسته‌های نمایندگان و واقعیت‌های اجرایی، تعادل برقرار کند.
در موضوع استیضاح، رئیس‌جمهور همواره بر حفظ رویکرد ثابت تأکید داشت و بر این باور بود که نباید تغییری در رفتار دولت با نمایندگان مجلس صورت گیرد، انصاف و حسن خلق رئیس‌جمهور حتی در شرایط حساس سیاسی، مورد توجه نمایندگان بود، البته در بعضی موارد نمایندگانی وجود داشتند که برای جلب حمایت‌های محلی، مواضعی متفاوت اتخاذ می‌کردند، اما در مجموع تعامل میان دولت و مجلس در فضای حرفه‌ای حفظ شد.
ضریب جینی در کمتر از سه سال کاهش پیدا کرد
ایمنا: در موضوعات چالشی مثل ارز ۴۲۰۰، اصلاح یارانه‌ها و برنامه هفتم توسعه، چه گفت‌وگویی میان دولت و مجلس شکل گرفت؟
حسینی: یکی از دشوارترین تصمیمات اقتصادی دولت سیزدهم، مدیریت ارز ترجیحی و اصلاح نظام یارانه‌ها بود، اعتبارات تخصیص‌یافته برای ارز ترجیحی در نیمه اول سال به پایان رسید، به نحوی که امکان ادامه سیاست‌های قبلی وجود نداشت و دولت مجبور به تصمیم‌گیری بود.
این تصمیم‌گیری با مخالفت‌هایی از سوی مجلس روبه‌رو شد، اما در نهایت اختیار لازم به دولت داده شد تا یارانه‌ها را اصلاح و از فشار اقتصادی بر گروه‌های کم‌درآمد جلوگیری کند.
با حذف ارز ترجیحی، دغدغه‌هایی در مورد اثرگذاری این سیاست بر زندگی مردم مطرح شد، دولت تلاش کرد تا در کنار اصلاح یارانه‌ها تدابیری را برای کاهش فشار اقتصادی بر گروه‌های آسیب‌پذیر اجرایی کند، برای مثال افزایش کمک‌های نقدی و ارائه بسته‌های حمایتی برای جبران تأثیرات اقتصادی این سیاست در دستور کار قرار گرفت.
یکی از شاخص‌هایی که برای سنجش این سیاست مورد توجه بود، ضریب جینی بود که نشان‌دهنده میزان فاصله طبقاتی است، در کمتر از سه سال این شاخص کاهش پیدا کرد که نشان‌دهنده حرکت به‌سمت عدالت اجتماعی است؛ این تغییرات در کنار سایر اقدامات دولت، تلاش‌هایی برای بهبود شرایط اقتصادی و معیشتی مردم محسوب می‌شد.
تعامل دولت با مجلس در مسائل سیاسی و استیضاح‌ها
ایمنا: شهید رئیسی در جلسات هیئت دولت یا نشست‌های مشترک با نمایندگان چه رویکردی نسبت به انتقادها یا پیشنهادهای مجلس داشت؟
حسینی: در مسائل سیاسی، رئیس‌جمهور در جلسات مختلف حضور پیدا می‌کرد و تلاش داشت گفت‌وگوی مستقیمی با نمایندگان داشته باشد، حتی در مواردی که بحث استیضاح یک وزیر مطرح می‌شد، شخص رئیس‌جمهور وارد میدان می‌شد تا مسائل را برای نمایندگان تشریح و دیدگاه‌های دولت را روشن کند؛ این تعاملات مستقیم موجب کاهش تنش‌ها و افزایش اعتماد میان دولت و مجلس شد.
از سوی دیگر، برخی نمایندگان مجلس انتظار داشتند که خواسته‌های آنها سریع اجرایی شود، اما رئیس‌جمهور تأکید داشت که این امکان همیشه وجود ندارد، زیرا محدودیت‌های قانونی و اجرایی باید در نظر گرفته شود، برای مثال در موردی خاص، وزیر مسئول نتوانسته بود یکی از درخواست‌های نماینده مجلس را عملی کند، اما دولت به‌جای اتخاذ موضع تقابلی تلاش کرد تا از طریق راهکارهای جایگزین، مشکلات را رفع کند.
سفرهای استانی و تعامل با مردم
ایمنا: شهید رئیسی در جلسات هیئت دولت یا نشست‌های مشترک با نمایندگان چه رویکردی نسبت به انتقادها یا پیشنهادهای مجلس داشت؟
حسینی: یکی از ابتکارات دولت، توجه ویژه به سفرهای استانی بود، قبل از هر سفر نظرات مدیران استانی جمع‌آوری می‌شد و رئیس‌جمهور هماهنگی‌های لازم را با نمایندگان مجلس انجام می‌داد تا اولویت‌های اجرایی مشخص شود، البته تحقق همه درخواست‌ها ممکن نبود، اما دولت تلاش می‌کرد که مسائل مهم هر استان را به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده پیگیری کند.
در این سفرها، رئیس‌جمهور با مردم و مدیران محلی به‌طور مستقیم دیدار می‌کرد، حتی نمایندگانی که در جلسات مجلس فرصتی برای ارائه مطالبات خود نداشتند، در این سفرها امکان بیان درخواست‌های خود را داشتند. این تعامل مستقیم یکی از جنبه‌های مثبت حکمرانی دولت سیزدهم محسوب می‌شد.
ایمنا: چه تجربه‌ها یا الگوهایی از تعامل با مجلس در دولت سیزدهم وجود دارد که می‌تواند برای دولت‌های آینده مفید باشد؟
حسینی: در مجموع، تعامل میان دولت سیزدهم و مجلس با وجود چالش‌ها و اختلاف‌نظرهای طبیعی در راستای رفع مشکلات کشور و پیشبرد سیاست‌های ملی پیش رفت و دولت تلاش کرد تا با ایجاد ساختارهای گفت‌وگوی منظم از بروز تنش‌های غیرضروری جلوگیری و همکاری نزدیک میان قوای اجرایی و تقنینی را حفظ کند.
یکی از درس‌های ماندگار این دوره، توجه به هماهنگی میان نهادهای تصمیم‌گیر و استفاده نکردن از اختلافات سیاسی به‌عنوان ابزار فشار بود، رئیس‌جمهور تأکید داشت که باید میان دولت و مجلس، رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد شکل گیرد و همین رویکرد سبب شد که در بسیاری از تصمیمات کلان، اجماع نسبی میان دو قوه برقرار شود.
مبارزه با فساد و نظارت بر مدیران
ایمنا: شهید رئیسی در گفتار عمومی به همگرایی قوا تأکید داشتند؛ اما در عمل، وقتی اختلافی بین دولت و مجلس ایجاد می‌شد، چگونه پیش می‌رفتند؟ اهل سازش، مصالحه یا ایستادگی بر اصول بودند؟
حسینی: یکی از تأکیدات مهم دولت سیزدهم مبارزه با فساد و نظارت دقیق بر عملکرد مدیران بود، رئیس‌جمهور از تجربه خود در قوه قضائیه بهره گرفت تا با ایجاد سازوکارهایی شفاف از بروز فساد در سطوح مختلف اجرایی جلوگیری کند.
به همین منظور انتخاب مدیران بر اساس معیارهای پاک دستی، تعهد و توانایی اجرایی صورت گرفت، علاوه بر این دولت نظارت مستمر بر عملکرد مدیران را در دستور کار قرار داد تا اطمینان حاصل شود که هیچ‌یک از مسئولان در دام وسوسه‌های قدرت گرفتار نمی‌شود.
در همین راستا ستاد ویژه‌ای زیر نظر معاون اول رئیس‌جمهور تشکیل شد تا گزارش‌های مرتبط با فساد یا سوءاستفاده‌های احتمالی را بررسی کند، دفتر ریاست‌جمهوری نیز نقش فعالی در نظارت بر عملکرد مدیران داشت، به نحوی که بعضی پرونده‌های خاص به طور مستقیم و توسط رئیس‌جمهور مورد پیگیری قرار می‌گرفت و در مواردی که نیاز به اقدامات قانونی بود، پرونده‌ها برای بررسی‌های بیشتر به قوه قضائیه ارجاع داده می‌شد.
رویکرد دولت در سیاست خارجی و روابط بین‌الملل
ایمنا: آیا نمونه‌ای از دستورات خاص ایشان برای تقویت رابطه دولت با مجلس را به خاطر دارید که نشان‌دهنده روحیه تعامل‌گرای ایشان باشد؟
حسینی: یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم در نظر داشتن سیاستی متوازن در روابط خارجی بود، این سیاست بر اساس همکاری با کشورهای مختلف، کاهش وابستگی اقتصادی به غرب و گسترش روابط تجاری با کشورهای همسایه تدوین شد.
رئیس‌جمهور در سفرهای خارجی نقش فعالی داشت و در راستای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، دیدارهایی با سران کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، قطر و دیگر کشورهای منطقه انجام داد.
هدف اصلی این سیاست، ایجاد ارتباطات اقتصادی قوی بود تا بتواند اثرات تحریم‌ها را کاهش دهد و فرصت‌های جدیدی برای صادرات و تجارت فراهم کند، در همین راستا عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای مورد توجه قرار گرفت.
دولت تأکید داشت که این عضویت تنها جنبه نمادین نداشته باشد، بلکه به افزایش تعاملات اقتصادی و سیاسی منجر شود، به‌ویژه در حوزه انرژی و تجارت تلاش شد تا زمینه‌های همکاری میان ایران و کشورهای عضو تقویت شود.
همچنین دولت سیزدهم در راستای توسعه اقتصادی پایدار، رویکرد جدیدی را برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفت، این شرکت‌ها به‌عنوان یکی از موتورهای محرک اقتصاد ملی شناخته شد و برای تسهیل رشد آنها مسئولیت هر بخش از شرکت‌های دانش‌بنیان به وزارتخانه‌های مرتبط سپرده شد، به عنوان مثال شرکت‌های کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی و شرکت‌های دارویی و بهداشتی به وزارت بهداشت متصل شد.
رئیس‌جمهور به‌طور مداوم جلساتی با مدیران این شرکت‌ها برگزار می‌کرد تا از چالش‌ها و نیازهای آنها مطلع شود، دولت تأکید داشت که نباید از دانش‌آفرینان انتظار داشت خودشان بازاریابی و صادرات محصولاتشان را مدیریت کنند، بلکه دولت وظیفه داشت برای تسهیل این فرایند، حمایت‌های لازم را انجام دهد.
تعامل با مجلس و مدیریت اختلافات در مسائل کلان
ایمنا: شهید رئیسی در گفتار عمومی به همگرایی قوا تأکید داشت، در عمل، وقتی اختلافی میان دولت و مجلس ایجاد می‌شد، چگونه پیش می‌رفت؟ اهل سازش، مصالحه یا ایستادگی بر اصول بود؟
حسینی: همکاری دولت سیزدهم با مجلس یکی از محورهای مهم در حکمرانی بود، در بعضی موضوعات اختلاف‌نظرهایی میان دولت و مجلس وجود داشت، اما رئیس‌جمهور تأکید می‌کرد که این اختلافات باید از طریق گفت‌وگوهای داخلی حل شوند، نه در فضای عمومی و رسانه‌ای.
به همین دلیل، دولت جلساتی منظم برای بررسی این موارد برگزار می‌کرد، زمانی که موضوعات چالش‌برانگیز اقتصادی میان دولت و مجلس مطرح می‌شد، بانک مرکزی و سازمان برنامه‌وبودجه به‌عنوان نهادهای تصمیم‌گیر، راه‌حل‌های جایگزین ارائه می‌داد تا راهکاری جامع تدوین شود.
رئیس‌جمهور تصریح کرده بود که در جلسات دولت، هرگونه اعتراض و نقد آزادانه مطرح شود، اما پس از تصمیم‌گیری، تمام اعضای دولت باید از موضع مشترک حمایت کنند، این رویکرد منسجم سبب شد که سرعت اجرای برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی افزایش پیدا کند و سیاست‌های دولت از مسیر اصلی منحرف نشود.
تمرکز بر حل مشکلات معیشتی و اجتماعی
ایمنا: به نظر شما چه درسی باید از منش و سبک تعامل شهید رئیسی به عنوان «درس ماندگار» در حافظه سیاسی کشور ثبت شود؟
حسینی: در آغاز سال ۱۴۰۰، کشور با تجمعات اعتراضی از سوی کشاورزان و کارگران روبه‌رو و دلیل اصلی این تجمعات، کمبود آب، شرایط اقتصادی و مشکلات معیشتی بود. دولت به‌سرعت وارد عمل شد تا با اصلاحات اقتصادی، وضعیت معیشتی مردم را بهبود ببخشد.
یکی از اقداماتی که فوری پیگیری شد، اصلاح یارانه‌ها بود؛ با پایان یافتن اعتبارات تخصیصی ارز ترجیحی، دولت مدل جدیدی را برای تخصیص منابع ارائه کرد، در این راستا دولت تصمیم گرفت یارانه‌های نقدی را افزایش دهد و برای گروه‌های کم‌درآمد، بسته‌های حمایتی خاصی در نظر بگیرد.
رئیس‌جمهور تاکید کرد که برنامه جامع مسکن باید اجرایی شود، به همین منظور شورای عالی مسکن که برای سال‌ها تعطیل شده بود، دوباره فعال شد تا بتواند تصمیمات مهمی در این حوزه اتخاذ کند.
بازسازی واحدهای فرسوده، افزایش تسهیلات ساخت‌وساز و حمایت از انبوه‌سازان از جمله اقداماتی بود که در این زمینه صورت گرفت، به طور کلی و در جمع‌بندی از عملکرد دولت سیزدهم می‌توان چند درس کلیدی استخراج کرد؛ تأکید بر شفافیت و نظارت بر مدیران؛ مبارزه با فساد و نظارت مستمر بر عملکرد آنها یکی از عواملی بود که به افزایش اعتماد عمومی به دولت کمک کرد.
سیاست خارجی متوازن و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای از دیگر اقدامات بوده است، دولت توانست با تقویت روابط منطقه‌ای، اثرات تحریم‌ها را کاهش دهد و فرصت‌های اقتصادی جدیدی ایجاد کند، به علاوه حمایت ویژه از شرکت‌های دانش‌بنیان موجب شد که نوآوری‌های داخلی رشد کند و اقتصاد مسیر توسعه خود را بر پایه دانش ادامه دهد.
تعامل منطقی با مجلس و مدیریت اختلافات از اقدامات کلیدی شهید رئیسی بود، اختلاف‌نظرها در داخل جلسات دولت حل شد و انسجام در تصمیم‌گیری به اجرای بهتر سیاست‌ها کمک کرد.
تمرکز بر رفع مشکلات معیشتی و اجتماعی از جمله اصلاح یارانه‌ها، توسعه مسکن و رسیدگی سریع به نیازهای مردم از جمله اقداماتی بود که در بهبود شرایط اقتصادی نقش داشت، این تجربه‌ها می‌تواند به‌عنوان الگویی برای دولت‌های آینده مورد توجه قرار گیرد تا سیاست‌های اجرایی و مدیریتی کشور با کارآمدی بیشتری پیش برود.
منبع خبر : ایمنا
