فعالان دانشبنیان کشور نشان دادهاند که هیچ مشکلی نیست که راهحلی نداشته باشد


به گزارش پایگاه خبری سرمایه ایرانیو به نقل از پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، مسعود پزشکیان پیش از ظهر امروز _پنجشنبه شانزدهم اسفند_ در جریان سومین بخش از سفر دولت وفاق ملی به استان تهران که به مقصد سه شهرستان شمال شرقی تهران برگزار شده است، در نشست با فناوران و نخبگان دانشبنیان در محل پارک علم و فناوری پردیس، اظهار کرد: بارها تکرار کردهام که مشکل در کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته، نبود راهحل نیست، چرا که برای هر مشکلی صدها راهحل تجربه شده در دنیا وجود دارد که میتوان آنها را انتخاب و اجرا کرد؛ هیچ مشکلی نیست که راهحلی برای آن وجود نداشته باشد، چرا که برای مشکلات مشابه راهحلهای مؤثری در جاهای دیگر دنیا طراحی شده است.
وی با بیان اینکه مشکل وجود کسانی است که مهارت و علم مورد نیاز را در کنار انگیزه بهره گرفتن از این علم و مهارت برای حل مشکلات داشته باشند، افزود: مشکل ما کمبود یا عدم حضور انسانهایی است که مهارت و علم لازم را در کنار انگیزه بهره گرفتن از آن برای حل مشکلات داشته باشند. آنچه شما اینجا انجام دادهاید نمونهای از اثر حضور افراد توانمند و برخوردار از انگیزه است، اما چرا نتوانستهایم در کل کشور از این ظرفیتها برای حل مشکلات بهره بگیریم؛ این تجربه نشان میدهد که مشکل این نیست که راه چاره وجود ندارد، هر مشکلی صدها راهحل دارد، همانگونه که شما بخشی از مشکلات را حل کردهاید.
رئیس جمهور با تأکید بر لزوم اصلاح نظام اداری و مدیریتی کشور گفت: یکی از مسائلی که امید به تحول را در من زنده نگه میدارد، گفتگوهایی است که با دانشگاهها داریم. اما واقعیت این است که ساختار اداری ما از نظر مدیریتی منجمد شده است. سیستم ما دچار یک نوع فریز مدیریتی شده است، یعنی در یک قالب ثابتگیر کردهایم. کارمندان صبح میآیند، ظهر میروند و تغییری در رفتار اداری برایشان دیگر قابل تصور نیست. یاد گرفتهاند که به همه چیز از یک زاویه نگاه کنند و امکان تغییر و بهبود مسیر را در ذهن خود نمیبینند.
وی در ادامه با انتقاد از تمرکز بیش از حد اختیارات در سطوح بالای مدیریتی خاطرنشان کرد: مشکل فقط در سطح مدیران میانی یا کارمندان نیست، مقصر از بالا هم هست. ساختار مدیریتی به گونهای طراحی شده که تمام اختیارات را در مرکز متمرکز کرده است. یک مدیر، یک کارشناس یا یک مسئول در منطقهای که باید تصمیمگیری کند، هیچ اختیاری برای تغییر ندارد. حل مسئله در این سیستم سخت شده، چون قانون و مقررات اجازه انعطاف را نمیدهند.
پزشکیان با اشاره به لزوم تغییر رویکرد در مدیریت کشور افزود: برای اصلاح این روند، ابتدا باید مشکلات را به شکل شفاف شناسایی کنیم. بهجای اینکه در پیچوخم بروکراسیگیر کنیم، باید یک طوفان ایدهها راه بیندازیم، مشکلات را جمعبندی و راهحل را مشخص کنیم و سپس به مدیران اجرایی در سطوح مختلف اختیار بدهیم. بدون اختیار دادن، بدون تمرکززدایی، بدون فراهم کردن زمینه تصمیمگیری در سطوح مختلف، هیچ تغییری اتفاق نخواهد افتاد.
رئیس جمهور تأکید کرد: تحول در ساختار اداری، کلید توسعه کشور است. تا زمانی که مدیران و کارشناسان احساس نکنند که قدرت تصمیمگیری و اجرای ایدههای نو را دارند، سیستم در همین حالت باقی میماند. باید از این انجماد مدیریتی عبور کنیم و اجازه دهیم که ساختارها بر اساس نیازهای واقعی کشور تغییر کنند.
وی با اشاره به چالشهای تمرکززدایی و تفویض اختیار در مدیریت کشور گفت: مشکل بعدی این است که اگر اختیار داده شود، اما توانمندی وجود نداشته باشد، شرایط بدتر خواهد شد. نمیتوان بدون آموزش و توانمندسازی، صرفاً اختیار را به مدیران و مسئولان واگذار کرد، چون در این صورت بهجای اصلاح، ممکن است، اوضاع را بدتر کنند.
رئیس جمهور با ذکر نمونهای از تصمیمات اشتباه در مدیریت شهری خاطرنشان کرد: در جلسات استانداری بارها به عزیزان گفتهام که اختیار دادن به این معنا نیست که هر کس هر تصمیمی که خواست بگیرد و نتیجه را خراب کند. کمیسیون ماده ۵ شهرداریها و شوراها نمونهای از این مسئله است. در این کمیسیون تصمیماتی گرفته میشود که گاهی بدون در نظر گرفتن نیازهای شهری است. درمانگاهها را جابهجا میکنند، محل مراکز آموزشی را بدون مطالعه تغییر میدهند، فضاهای شهری را طوری طراحی میکنند که نه فضای سبز مناسبی دارد، نه دسترسی درمانی آن درست است و نه شرایط آموزشی آن استاندارد دارد. نتیجه این شده که شهری ساختهایم که معلوم نیست سر و ته آن کجاست.
پزشکیان با تأکید بر ضرورت برنامهریزی علمی در مدیریت شهری افزود: مشکل اینجاست که برخی بهجای پایبندی به یک نقشه علمی، بدون بررسی و مطالعه میگویند این فضا را تغییر یا این کار را انجام دهیم، در حالیکه همان نقشه اولیه یک مبنای علمی، جامعهشناسی، اجتماعی، فرهنگی و توسعهای داشته است. نمیتوان صرفاً بر اساس سلیقههای فردی یا تصمیمات مقطعی، ساختارهای شهری را تغییر داد.
رئیس جمهور با اشاره به اهمیت تدوین یک نقشه جامع برای توسعه شهرستانها تأکید کرد: وقتی به شهرستانها میرویم، نمیتوانیم فقط بر اساس شرایط لحظهای تصمیم بگیریم. باید یک برنامه جامع داشته باشیم. همانطور که دکتر قائمپناه میگفت، الان نیاز داریم که بهصورت اصولی و دقیق بنشینیم و بررسی کنیم که آینده این شهرها چگونه باید باشد و چه مسیری را برای توسعه آنها باید در نظر بگیریم.
وی با اشاره به تحولات جهانی در نظام آموزشی و مدیریتی گفت: شما بهتر از من میدانید که دانشگاهها دیگر در نسل چهارم و پنجم خود قرار دارند. دیگر دانشگاههای تکرشتهای و تکبعدی وجود ندارند. امروز گروههای تخصصی کنار هم مینشینند، فکر میکنند و آینده را طراحی میکنند، اما ما هنوز در همان چرخههای قدیمی گرفتار ماندهایم.
رئیس جمهور با انتقاد از نبود بسترهای مناسب برای بهرهگیری از استعدادها در کشور تصریح کرد: نیروها و استعدادهای ما، ظرفیتهای بزرگی دارند، اما به دلیل اینکه بستر مناسب برای رشد آنها وجود ندارد، نمیتوانند شکوفا شوند. خود من زمانی رئیس دانشگاه و رئیس بیمارستان بودم و در ابتدا فکر میکردم اختیار داشتن یعنی اینکه هر کاری که دلم بخواهد انجام دهم. اما به مرور فهمیدم که اختیار، یعنی روش کار مشخص باشد، یعنی مسئولیت و عملکرد باید هماهنگ باشند. اختیار یعنی بدانم چه کاری باید انجام دهم، چگونه باید آن را انجام دهم و در نهایت، پاسخگوی نتایج آن باشم.
پزشکیان با تأکید بر لزوم پاسخگویی مدیران و ایجاد ساختاری منسجم در سیاستگذاری افزود: مشکل اینجاست که ساختار مشخصی برای این موضوع نداریم. در نتیجه، هر استانداری که میآید، یک مدل تصمیم میگیرد، فرماندار یک روش دیگر را پیش میگیرد، رئیس یک مجموعه بهگونهای دیگر عمل میکند و وزیر که تغییر میکند، همه چیز دوباره از اول ساخته و خراب میشود. این چرخه معیوب باعث شده که ما بهجای پیشرفت، درجا بزنیم.
وی با اشاره بر ضرورت ایجاد یک چارچوب مدیریتی پایدار خاطرنشان کرد: اگر میخواهیم از این وضعیت خارج شویم، باید یک سیستم تصمیمگیری شفاف و پایدار داشته باشیم، مسئولیت و پاسخگویی نباید سلیقهای باشد. باید مشخص باشد که چه کسی اختیار دارد، چگونه باید عمل کند و در برابر چه کسی پاسخگو است. تنها در این صورت میتوانیم به مدیریت کارآمد و توسعه پایدار برسیم.
پزشکیان با انتقاد از روند مدیریتی کشور در دهههای اخیر گفت: الان ۴۶، ۴۷ سال است که در این کشور مدام مدیران را تغییر میدهیم؛ بهجای اینکه مشکل را ریشهای شناسایی و حل کنیم، تصور میکنیم که اگر افراد را کنار بگذاریم و افراد جدیدی بیاوریم، مشکل خودبهخود حل خواهد شد. در حالی که مسئله اصلی، تغییر روشها و ساختارهاست، نه صرفاً تغییر افراد.
رئیس جمهور با تأکید بر نقش نخبگان و دانشگاهها در اصلاح مسیر توسعه کشور خاطرنشان کرد: ما امیدمان به نخبگانمان است. بارها گفتهام که توسعه شهری، توسعه اجتماعی و هر نوع توسعهای، باید با مشارکت دانشگاهها باشد. باید قرارداد ببندیم، پروژه تعریف کنیم، به دانشگاهها بگوییم که شما وارد میدان شوید؛ دانشجوها هنوز ذهنشان فریز نشده، هنوز در قالبهای کهنه گرفتار نشدهاند. آنها قدرت تفکر، خلاقیت و چارهجویی دارند و میتوانند راههای جدیدی پیشنهاد کنند.
وی با انتقاد از عملکرد واحدهای تخصصی که بر اساس روشهای قدیمی عمل میکنند، افزود: وقتی کار را به یک واحد تخصصی واگذار میکنیم، انتظار داریم که یک نگاه نو و یک راهکار جدید ارائه کنند، اما در عمل، همان روشهای قدیمی را بازتولید میکنند و همان مسیرهای قبلی را پیشنهاد میدهند. اگر این روشها جواب میدادند، تا حالا نتیجه داده بودند. چرا هنوز مشکل حل نشده است؟ چون راهکارهایی که ارائه میشوند، مسیر ما را از وضعیت فعلی خارج نمیکنند.
رئیس جمهور با تأکید بر لزوم بازنگری در فرآیند تصمیمگیری تصریح کرد: نباید در چرخه تکرار گرفتار شویم. باید به ایدههای جدید، به تفکر خارج از چارچوب، به نگاه نخبگان و به خلاقیت دانشجویان میدان بدهیم. تنها در این صورت است که میتوانیم از این وضعیت عبور و کشور را به مسیر توسعه واقعی هدایت کنیم.
پزشکیان با تأکید بر اهمیت آیندهنگری در تصمیمگیریهای کلان گفت: در جلسهای که با آقای دکتر قاسمی و عزیزان داشتیم، گفتم که یک تلاش بزرگ در حال انجام است، اما اگر تبعات آن را نبینیم و مدیریت نکنیم، ممکن است یکباره تمام سرمایهمان را از دست بدهیم. آیندهنگری یکی از مسائل کلیدی است که نباید از آن غافل شویم.
رئیس جمهور با اشاره به چالشهای ناترازی در حوزههای مختلف تصریح کرد: همانطور که برادرم اشاره کرد، ناترازیها در بخشهای مختلف وجود دارد و ما میتوانیم برای حل آن کمک کنیم. اگر کسی بتواند در این مسیر مؤثر باشد، دستش را میبوسیم. امروز در حوزههایی مثل آب، برق، گاز، سوخت، انرژی و حتی منابع مالی، دچار ناترازی هستیم و این مشکلات راهحلهای علمی، تجربهشده و کارشناسیشده دارند که باید به آنها توجه کنیم.
وی با تأکید بر اهمیت برنامهریزی علمی در توسعه خاطرنشان کرد: وقتی توسعه یک منطقه را بررسی میکنیم، باید ببینیم که این توسعه چه پیامدهایی دارد و چگونه باید مدیریت شود. بهعنوان مثال، وقتی تهران و مناطق اطراف آن در حال گسترش هستند، باید بپرسیم که آب مورد نیاز این توسعه از کجا تأمین خواهد شد. منابع آبی ما مشخص است؛ یا از زمین برداشت میشود، یا از آسمان تأمین میشود. این مسائل کاملاً علمی است و باید با برنامهریزی دقیق انجام شود.
رئیس جمهور با هشدار نسبت به خطرات برهم زدن تعادل منابع و مصارف افزود: اگر تعادل بین منابع و مصرف را بههم بزنیم، خودبهخود در آینده با بحران جدی مواجه خواهیم شد. تناسب میان هر اقدامی که انجام میدهیم با منابع و امکانات موجود، یک اصل اساسی است. توسعه نباید بدون در نظر گرفتن ظرفیتهای واقعی کشور پیش برود. اگر این تعادل را رعایت نکنیم، روزی خواهد رسید که با مشکلات بزرگ و غیرقابلجبران مواجه خواهیم شد.
پزشکیان با تأکید بر حمایت از توسعه پایدار تصریح کرد: ما اجازه خواهیم داد که توسعه در مسیر درست خود پیش برود و از آن پشتیبانی هم خواهیم کرد، اما این توسعه باید مبتنی بر اصول علمی، منابع پایدار و آیندهنگری باشد. بدون برنامهریزی دقیق، هیچ توسعهای پایدار نخواهد ماند.
وی با اشاره به رویکرد دانشگاههای نسل چهارم و پنجم در جهان گفت: امروز در دانشگاههای پیشرفته، بحث اصلی این است که چه نوع علم و تکنولوژیای باید توسعه پیدا کند تا کره زمین را نابود نکنیم. این تفکر بسیار ارزشمند است، اما در عین حال، واقعیت این است که اگر اقدامات نادرستی انجام دهیم، زمین به سمت نابودی میرود. مسئله این است که چگونه برنامهریزی کنیم تا از این روند جلوگیری شود.
پزشکیان با تأکید بر نقش تصمیمگیران در مدیریت منابع و توسعه پایدار خاطرنشان کرد: کسی که میخواهد تصمیم بگیرد و برنامهریزی کند، نباید فقط یک منطقه را ببیند. باید در نظر بگیرد که منابعی مانند غذا، آب، انرژی و محیط زیست، تا کجا پاسخگوی نیازها خواهند بود و چگونه باید مصرف شوند. امروز در دنیا روی این موضوع فکر میکنند که چه کارهایی انجام دهند تا روند تخریب محیطزیست متوقف شود و آیندهای پایدار داشته باشیم.
رئیس جمهور با هشدار نسبت به عواقب توسعه بیبرنامه و نادیده گرفتن پیامدهای زیستمحیطی افزود: ما گاهی بیمحابا تخریب میکنیم و بدون در نظر گرفتن آینده، جلو میرویم، اما ناگهان چشم باز میکنیم و میبینیم که هیچچیز باقی نمانده است. اگر توسعه را بدون در نظر گرفتن تعادلهای زیستمحیطی و منابع طبیعی ادامه دهیم، دیر یا زود با بحرانهای غیرقابلجبران روبهرو خواهیم شد.
وی با تأکید بر لزوم تغییر نگرش در توسعه کشور تصریح کرد: ما باید نگاه خود را از تصمیمگیریهای کوتاهمدت و منطقهای به یک دیدگاه جامع و جهانی تغییر دهیم. توسعهای که به قیمت نابودی منابع باشد، توسعه نیست، بلکه تخریب است. این همان چالشی است که باید با تفکر علمی، آیندهنگری و استفاده از فناوریهای نوین، برای آن راهحل پیدا کنیم.
رئیس جمهور با اشاره به تجربه دوران دانشجویی خود گفت: زمانی که دانشجو بودیم، در آزمایشگاه میدیدیم که وقتی میکروبها را در محیط کشت قرار میدهند، با سرعت رشد میکنند، بهطور افسارگسیخته تکثیر میشوند، همه منابع را مصرف میکنند و در نهایت، تمامشان از بین میروند. این یک قانون طبیعی است؛ اگر منابع بدون برنامه مصرف شوند، نهتنها توسعهای اتفاق نمیافتد، بلکه در نهایت همه چیز از بین خواهد رفت.
پزشکیان با مقایسه این پدیده با شرایط جامعه خاطرنشان کرد: در جامعه نیز همین اصل برقرار است. اگر بیرویه مصرف کنیم، اگر توسعه را بدون در نظر گرفتن منابع پیش ببریم، اگر برنامهریزی دقیق نداشته باشیم، ممکن است به نقطهای برسیم که دیگر امکان جبران نداشته باشیم.
رئیس جمهور با اشاره به پیشنهادهای مطرحشده در زمینه علمی و مدیریتی افزود: آن پیشنهاداتی که مطرح شد، حتماً از طریق معاونت علمی پیگیری خواهیم کرد. در دولت نیز هماهنگیهای لازم را انجام خواهیم داد تا بتوانیم حمایتهای مورد نیاز را فراهم کنیم. قطعاً این مسئولیت را بر عهده خواهیم گرفت، چون این یک کار ضروری برای کشور است.
وی با تأکید بر نقش نخبگان در حل مشکلات کشور تصریح کرد: شما کسانی هستید که ایستادهاید، تلاش کردهاید و دغدغه حل مشکلات کشور را دارید. این چیزی نیست که بخواهیم منت بر کسی بگذاریم. شما به کشور و مردم ایران کمک میکنید و این وظیفه ماست که بستر مناسب را برای این حرکت فراهم کنیم.
رئیس جمهور با اشاره به اهمیت داشتن نگاه عمیق و آیندهنگرانه خاطرنشان کرد: اگر شما نخبگان نتوانید نگاه دور و عمیق به مسائل داشته باشید، دیگر از چه کسی میتوان انتظار چنین نگاهی را داشت؟ آینده کشور در گرو تصمیماتی است که امروز گرفته میشود و این تصمیمات باید با دقت، برنامهریزی و بینش درست همراه باشد.
وی با اشاره به اهمیت مناطق ساحلی در توسعه اقتصادی کشور گفت: مناطقی مانند مکران و خلیج فارس، از جمله جاهایی هستند که ظرفیت بالایی برای توسعه دارند. هم امکان ماندگاری جمعیت در آنجا بیشتر است، هم تأمین منابعی مانند غذا، آب و انرژی راحتتر انجام میشود. اقتصاد و تجارت هم کنار دریا بسیار راحتتر و پویاتر است. بنابراین، توسعه در این مناطق مزایای متعددی دارد که باید از آنها استفاده کرد.
پزشکیان با هشدار نسبت به سرمایهگذاریهای ناپایدار و بدون برنامهریزی تصریح کرد: اگر بدون در نظر گرفتن زیرساختهای اساسی در مناطقی سرمایهگذاری کنیم، ممکن است در آینده با بحران مواجه شویم. نباید جایی را توسعه دهیم که بعد از چند سال متوجه شویم که آب، برق، گاز یا سایر زیرساختهای حیاتی در آنجا وجود ندارد. از همین حالا باید برای تأمین این نیازها فکر کنیم و برنامه داشته باشیم.
رئیس جمهور با اشاره به مزایای ایجاد مناطق آزاد اقتصادی در جنوب کشور خاطرنشان کرد: شما که در قالبهای اداری محدود نشدهاید، میتوانید اقداماتی انجام دهید که روند توسعه را سرعت ببخشد. مثلاً میتوانید شعبهای در کنار خلیج فارس ایجاد کنید، جایی که تجارت و حملونقل کالا بسیار آسانتر انجام میشود. منطقهای ایجاد کنید که قوانین و مقررات مخصوص خودش را داشته باشد، اما در عین حال منافع و مزایای کشور هم در نظر گرفته شود.
پزشکیان با تأکید بر اهمیت جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی افزود: در چنین مناطقی، میتوان با سرمایهگذاران خارجی هم وارد همکاری شد و یک منطقه آزاد واقعی ایجاد کرد که فرصتهای اقتصادی جدیدی را فراهم کند. خیلی کارها میتوان انجام داد، اما این اقدامات نباید صرفاً در قالب اداری محدود شود، چون اگر ساختار اداری پیچیدهای پیدا کند، دیگر به این سادگی قابل تغییر نخواهد بود.
وی سخنان خود با اشاره به تجربه شخصی از دوران دانشجویی و کار در اورژانس گفت: یادم هست وقتی دانشجو بودیم، همینطور داوطلبانه به اورژانس میرفتیم و اعتراض میکردیم که چرا بیماران دیر رسیدگی میشوند، چرا خدمات کافی ارائه نمیشود، اما بعد از چند هفته، چند ماه، کمکم شبیه همان سیستم شدیم. دیگر حساسیتها از بین میرفت، به وضعیت عادت میکردیم و مثل بقیه میشدیم.
پزشکیان با تأکید بر اینکه تغییر مدیران بدون اصلاح ساختارها راهگشا نخواهد بود، خاطرنشان کرد: همین اتفاق در سیستم مدیریتی هم میافتد. اگر ساختار اصلاح نشود، هرچقدر مدیران را عوض کنیم، نتیجه تغییر نخواهد کرد. ما باید بهجای تغییر افراد، روندها را تغییر دهیم. مدیری که در رأس یک سیستم قرار دارد، باید بهگونهای تصمیم بگیرد که نگاهش اصلاحکننده باشد، نه اینکه صرفاً با شرایط وفق پیدا کند.
رئیس جمهور با انتقاد از نارساییهای موجود در نظام سلامت افزود: همیشه از نبود خدمات بهداشتی و درمانی مناسب گله کردهایم. در دولتهای مختلف، از جمله در دولت آقای خاتمی، بارها به این مسئله اشاره کردهام. مهم نیست در کدام دولت هستیم، مسئله این است که وقتی دسترسی عادلانه به خدمات درمانی نباشد، فردا ممکن است یکی از خود ما یا خانوادههای ما در جاده تصادف کند و به همان بیمارستانی منتقل شود که نتوانستهایم برایش خدمات استاندارد فراهم کنیم. این مشکل شخصی یا جناحی نیست، این یک مسئله ملی است.
وی با تأکید بر لزوم طراحی یک سیستم درمانی کارآمد تصریح کرد: باید سیستمی طراحی کنیم که هیچ ایرانی، در هیچ نقطهای از کشور، اگر با مشکل سلامت مواجه شد، دغدغه خدمات درمانی نداشته باشد. باید مطمئن باشیم که کیفیت خدمات در همه بیمارستانها و مراکز درمانی کشور، در سطح استانداردهای مطلوب است. نمیتوانیم فقط برای خودمان یک بیمارستان مجهز داشته باشیم و خیالمان راحت باشد. بیماری که خبر نمیکند، ممکن است هر فردی در سفر یا در یک منطقه دورافتاده دچار مشکل شود. وقتی کار از کار گذشت، دیگر هیچ کمکی نمیشود کرد.
رئیس جمهور در پایان، با تأکید بر حمایت دولت از طرحهای اصلاحی در نظام سلامت، خطاب به مدیران حوزه بهداشت و درمان گفت: این ساختار را باید اصلاح کنیم. شما توانایی فکر کردن و ارائه راهحل را دارید و مطمئن باشید که ما پشتیبان شما خواهیم بود. حتماً کمک خواهیم کرد. مسائل مطرحشده را بهصورت ویژه بررسی، جلسات لازم را برگزار کنید و راهکارهای عملی ارائه دهید. ما نیز از هر اقدامی که به بهبود نظام سلامت کشور کمک کند، حمایت خواهیم کرد.
منبع خبر : ایمنا